Trong khi vấn đề an ninh truyền thống chưa tìm ra được phương thức để giải quyết thì vấn đề an ninh phi truyền thống ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương dường như chưa được quan tâm đúng mức, ông Nghiêm Tuấn Hùng ở Viện Kinh tế và Chính trị thế giới nhận xét.
 |
| Ảnh minh họa. |
Tính toán sai có thể dẫn tới chiến tranh
Phát biểu tại một hội thảo khoa học về vấn đề an ninh khu vực châu Á - Thái Bình Dương mới đây, ông Hùng cho rằng châu Á - Thái Bình Dương đang trở thành động lực chính của tăng trưởng kinh tế toàn cầu nhưng bản thân khu vực lại đang chứa đựng những xung đột phức tạp chưa được giải quyết, những điểm nóng và mâu thuẫn có nguy cơ đe dọa sự ổn định và nền hòa bình khu vực.
Trong đó, ông Hùng cho rằng tình hình căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên là thách thức quân sự lớn nhất ở khu vực.
Theo ông này, vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên diễn ra với 2 khía cạnh chính nhưng có liên quan tới nhau, đó là trạng thái chiến tranh giữa 2 miền và nỗ lực sản xuất, sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt của Triều Tiên.
Ở khía cạnh thứ nhất, quan hệ giữa Triều Tiên và Hàn Quốc dù có những giai đoạn hòa hoãn nhưng vẫn là vấn đề chưa thể trở nên hòa dịu.
Còn ở khía cạnh thứ hai, tình hình đã và đang trượt dần theo hướng xấu đi trong năm 2016 và năm 2017. Hai khía cạnh của tình hình căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên đó đang dẫn tới hệ lụy nguy hiểm là không loại trừ khả năng một cuộc chạy đua vũ trang sẽ được các bên như Hàn Quốc và Nhật Bản tiến hành.
Nguy cơ an ninh truyền thống thứ 2 ở châu Á - Thái Bình Dương được ông Nghiêm Tuấn Hùng đề cập là những tranh chấp trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến vấn đề chủ quyền lãnh thổ.
Các xung đột ở châu Á hiện nay không chỉ là vấn đề Triều Tiên mà còn là xung đột giữa Campuchia và Thái Lan về một ngôi đền thờ Phật giáo, tranh chấp giữa Trung Quốc với một loạt các quốc gia và vùng lãnh thổ xung quanh, trong đó có đối đầu giữa Trung Quốc và Ấn Độ, tranh chấp trên Biển Đông và Biển Hoa Đông…
Các mâu thuẫn và xung đột phức tạp chưa thể giải quyết ở châu Á - Thái Bình Dương đang đặt ra lo ngại rằng nếu một trong các bên tính toán sai lầm hay có hành động vượt kiểm soát thì chiến tranh là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Hàng loạt các thách thức mới
Cũng tại hội thảo, ông Nghiêm Tuấn Hùng đã nhấn mạnh đến các nguy cơ an ninh phi truyền thống mà khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang đối mặt.
Theo đó, ông Hùng cho rằng, ngày nay, sự xuất hiện của những thách thức mới như hệ quả của quá trình phát triển kinh tế và tương tác quốc tế đã khiến cho khái niệm an ninh không còn bị bó hẹp trong tư tưởng của chủ nghĩa hiện thực và giới hạn trong lãnh thổ của một quốc gia.
Bên cạnh đó, những hoạt động của các tổ chức khủng bố quốc tế, tình trạng môi trường suy thoái, tình trạng suy kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên và năng lượng, những mối đe đọa của dịch bệnh truyền nhiễm, hậu quả của các cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới… là những vấn đề không thể dùng tư duy và cách xử lý truyền thống để giải quyết được.
Đối với châu Á - Thái Bình Dương, khủng bố và an ninh là những vấn đề đáng đề cập. Trong đó, trong vấn đề khủng bố, những năm gần đây, đặc biệt là năm 2016, các vụ tấn công khủng bố xảy ra ở Australia, Indonesia, Philippines và Thái Lan đã diễn ra với mật độ tương đối dày.
Những nhóm cực đoan liên quan đến nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đã cố gắng thực hiện một số cuộc tấn công vào Indonesia và Philippines.
Việc các tay súng khủng bố nước ngoài dịch chuyển đến Đông Nam Á đã trở thành một mối lo ngại an ninh lớn đối với nhiều quốc gia trong khu vực. An ninh mạng cũng là một vấn đề quan trọng có ý nghĩa chiến lược. Không gian mạng đã, đang và sẽ trở thành nền tảng của những tương tác quan trọng từ chính trị, an ninh đến kinh tế, xã hội.
Khi châu Á -Thái Bình Dương trở thành động lực của nền kinh tế thế giới thì an ninh mạng càng trở nên quan trọng hơn. Báo cáo rủi ro toàn cầu của Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2016 đánh giá an ninh mạng là nguy cơ được nhắc tới nhiều thứ 3 trong hoạt động giao dịch kinh tế ở khu vực.
Công ty Deloitte cho rằng an ninh mạng là vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với các nền kinh tế phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, New Zealand và Singapore, những đồng minh và đối tác tin cậy của Mỹ.
An ninh mạng cũng dần trở thành vấn đề nóng trong quan hệ Mỹ - Trung Quốc ở ba khía cạnh chủ yếu là sự xâm nhập của Trung Quốc vào mạng lưới của các công ty nhằm đánh cắp thông tin kinh doanh và tài sản trí tuệ, sự xâm nhập vào không gian mạng của Mỹ vì mục đích gián điệp và nguy cơ tấn công mạng để phá hủy cơ sở hạ tầng trong trường hợp xảy ra khủng hoảng.
Nhận thức được những mối đe dọa này, Mỹ đã buộc Trung Quốc ký kết một số thỏa thuận về an ninh mạng, gián điệp mạng và tội phạm mạng vào tháng 9/2015.
Dù đây là những bước đi đầu tiên nhưng những cuộc đối thoại Mỹ - Trung về an ninh mạng vẫn chưa được chính thức hóa. Nếu những vấn đề về không gian mạng và tấn công mạng không được giải quyết thì những vấn đề đó hoàn toàn có thể trượt dần khỏi sự kiểm soát để dẫn đến một cuộc khủng hoảng. Chẳng hạn, các cuộc tấn công mạng có thể gây ra một vụ việc va chạm trên biển.
Khi thế giới đang bước vào thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0, vấn đề an ninh mạng sẽ trở thành địa hạt có tầm quan trọng chiến lược không kém gì các vấn đề an ninh trên thế giới thực.
Với nhận thức như vậy, trong Tuyên bố hợp tác ASEAN - Trung Quốc về an ninh phi truyền thống năm 2002, các nước đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về bản chất nghiêm trọng ngày càng tăng của các vấn đề an ninh phi truyền thống như buôn bán ma túy, buôn người bao gồm cả buôn bán phụ nữ và trẻ em, cướp biển, khủng bố, buôn lậu vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế quốc tế và tội phạm công nghệ, những vấn đề đã trở thành nhân tố quan trọng gây ra bất ổn cho an ninh khu vực và quốc tế, đồng thời, đó là những vẫn đề cần được giải quyết với cách tiếp cận hội nhập, kết hợp các biện pháp chính trị, kinh tế, ngoại giao, pháp lý, khoa học, công nghệ và các phương tiện khác.
Khó có thể giải quyết trong tương lai gần
Theo ông Nghiêm Tuấn Hùng, với những thách thức về an ninh nói trên, hợp tác đa phương để quản lý hay phần nào kiểm soát khả năng xung đột là cần thiết. Thời gian qua, đã có nhiều sáng kiến và diễn đàn đa phương ra đời.
Về cơ bản, kiến trúc đa phương ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương được định hình bởi 3 luật chơi mang tính chức năng là sự cân bằng giữa các cường quốc có liên quan; điểm yếu của cách tiếp cận an ninh mạng mang tính hợp tác và vai trò trung tâm của ASEAN.
Tuy nhiên, mỗi luật chơi của các cơ chế hợp tác đa phương lại tồn tại những vấn đề khác nhau. Tựu chung lại, sự tổng hòa của những thách thức an ninh cơ bản đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong cùng một thời điểm hiện nay cho thấy đây là khu vực chứa đựng nhiều xung đột mang tính lịch sử, hiện tại lẫn tương lai.
Với rất nhiều vấn đề trải rộng qua nhiều lĩnh vực tại một khu vực lớn về mặt địa lý, theo ông Nghiêm Tuấn Hùng, về cơ bản, gần như không có thách thức an ninh nào ở châu Á - Thái Bình Dương có thể giải quyết được trong tương lai gần.
Tại hội thảo, nhà nghiên cứu Phạm Tiến ở Viện Kinh tế và Chính trị thế giới cũng cho rằng vấn đề với an ninh châu Á - Thái Bình Dương hiện nay không phải là việc khu vực có trở thành động lực tăng trưởng hay trung tâm kinh tế của thế giới hay không vì điều này gần như sẽ là hiển nhiên nếu những tiềm năng khổng lồ của khu vực không bị phá hủy bởi những vấn đề chính trị - an ninh mà nó đang phải đối mặt.
Đó chính là những mâu thuẫn lợi ích chồng lấn về địa chiến lược của các cường quốc châu Á - Thái Bình Dương, nhất là giữa Mỹ - Trung Quốc cũng như sự tái trỗi dậy nóng bỏng của vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh thổ và lãnh hải vốn đã có thời gian bị gác lại, hay sự xâm nhập của chủ nghĩa khủng bố quốc tế, chủ nghĩa ly khai cục đoan vào một số quốc gia Đông Nam Á.
31 °C
36 °C
32 °C
![[Infographics] Tín ngưỡng sùng bái hổ tại các nước châu Á](https://phapluatplus.vn/stores/news_dataimages/wwwphapluatplusvn/022022/03/06/infographics-tin-nguong-sung-bai-ho-tai-cac-nuoc-chau-a-21202720231206142903.0063540.jpg?220203062000)
