Làm kinh tế trong báo chí là nhu cầu cần thiết của nền kinh tế, song trên thực tế, câu chuyện kinh tế báo chí vẫn còn nhiều tâm tư, cần có sự thay đổi từ nhiều bên liên quan.
Báo chí Việt Nam bắt đầu được “bung ra”, "thị trường hóa" từ đầu những năm 1990 của thế kỷ trước khi nhu cầu đọc của người dân được nâng cao, nhu cầu quảng cáo của doanh nghiệp nở rộ do kết quả của công cuộc Đổi mới.
Ở những tờ chính trị - xã hội hàng đầu như Tuổi trẻ, Thanh Niên, Tiền Phong, Lao Động, hay những tờ kinh tế hàng đầu như Đầu tư, Thời báo Kinh tế Việt Nam, Thời báo Kinh tế Sài Gòn,… người ta phải xếp hàng dài để chờ đăng quảng cáo. Còn những tờ Công an TP.HCM, An ninh Thế giới, Tuổi trẻ… phát hành hàng trăm ngàn bản mỗi số.
Báo chí đang gặp khó khăn về nguồn thu
Không ít nhà báo nhớ lại, hồi đó họ nhận được nhuận bút trị giá cả vài chỉ vàng, thậm chí cao hơn cho bài phóng sự - điều mà giờ đây có nằm mơ cũng không thấy. Đỉnh cao đó không kéo dài do sự phát triển chóng mặt của công nghệ.
Trên thực tế, một số cơ quan báo chí của các cơ quan Đảng và Nhà nước được bao cấp về trụ sở, toàn bộ hoặc một phần kinh phí hoạt động. Một số cơ quan báo chí khác của các cơ quan Đảng và Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội được cơ quan chủ quản bao cấp một phần về trụ sở, hoạt động theo nguyên tắc tự cân đối thu chi. Trong số 300 cơ quan báo chí tự chủ về tài chính như nêu trên, cũng có không ít cơ quan vẫn được “bao cấp” ở mức độ nào đó.
Khi còn làm Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông cách đây một thập kỷ, ông Lê Doãn Hợp từng có ý tưởng thành lập một quỹ xuất bản có nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước nhằm hỗ trợ cho hoạt động báo chí, xuất bản. Đó là ý tưởng tốt trong bối cảnh nhiều tờ báo in đã bắt đầu gặp khó khăn về phát hành, quảng cáo, trong khi xu hướng chuyển sang báo điện tử cũng bắt đầu đi vào cao trào ở nhiều cơ quan báo chí mà vẫn chưa có nguồn thu để bù đắp chi phí. Tiếc là quỹ đó không ra được.
Khi ông Lê Doãn Hợp có ý tưởng này, nhiều tờ báo in bắt đầu sa sút, trái ngược với sự phát triển của một vài báo trực tuyến. Lúc đó, internet đã vào Việt Nam được hơn 10 năm và xu thế làm báo trực tuyến bắt đầu nở rộ, kể cả ở các cơ quan có báo in truyền thống. Đáng tiếc là không nhiều tờ báo trực tuyến có thể kiếm được quảng cáo để tự trang trải được.Nhiều cơ quan báo chí lâm vào tình trạng có báo in ngày càng sụt giảm trong khi vẫn phải đầu tư cho báo trực tuyến mà không có được doanh số đáng kể. Tình trạng khó khăn là không thể tránh khỏi.
Đi đầu có lẽ phải kể đến những tờ báo chuyên về công nghệ. Gần đây nhất, người ta không còn thấy ấn phẩm Thời báo Vi tính Sài Gòn đã tồn tại hơn 20 năm, theo sau số phận của những đối thủ đình đám một thời như PC World Vietnam, eCHIP,… Kể cả các tạp chí lẫy lừng như Thế giới mới và Kiến thức Ngày nay vốn là bạn của nhiều thế hệ cũng đã không trụ nổi và phải ra đi cách đây 5 năm. Tờ Sài Gòn Tiếp Thị, một ấn phẩm từng quy tụ nhiều cây viết tên tuổi, cũng rã đám.
Nhiều tờ báo đã cố gắng đưa tờ báo in đến bạn đọc bằng cách cho không, nhưng cũng không thành công. Có cơ quan báo chí phát báo in miễn phí ở các chung cư mà người ta không lấy vì đã đọc báo trên điện thoại. Hàng chồng báo in nằm trơ trọi ở quanh khu vực lễ tân các tòa nhà.“Nhuận bút không có cải thiện, nhiều tin bài vẫn chỉ được trả ở mức như cách đây 10,15 năm”, nhà báo Nghĩa Nhân, báo Pháp Luật TP.HCM nói.
Nhận xét đó chưa phải tất cả bức tranh. Có những cơ quan báo chí không có lương cho phóng viên. Kết cục là nạn “đếm tầng”, “báo chí IS” mọc lên chỗ này, chỗ khác, gây biết bao hệ lụy, phiền phức cho người dân và doanh nghiệp. Ở góc độ đó, có không ít tờ báo đã không còn là “công cụ” nữa.
Doanh thu của báo chí ngày càng nhỏ đi
Quanh thời điểm Việt Nam vào WTO, các tờ báo đã đua nhau ra bản điện tử, nhiều tờ báo điện tử mới, trang tin điện tử được cấp phép.Tất nhiên, không nhiều tờ báo thu được đủ nguồn tài chính để bù đắp cho chi phí.
Trong bối cảnh đông đúc, dường như ‘cuộc đua xuống đáy’ được khởi động. Phải càng có nhiều view thì tờ báo mới tăng rating, thuyết phục được khách hàng, bán được quảng cáo. Vô hình chung, những sự kiện nào có đông view luôn được ưu tiên tập trung phản ánh, mổ xẻ, phân tích, bất chấp tính chất suy đồi của nó. “Cướp, giết, hiếp” cũng vì thế mà “lên ngôi” ở không ít tòa soạn. Ở góc độ “thị trường”, khi một sự kiện thu hút độc giả, giúp tăng view thì báo chí đã nhiệt tình theo đuổi...
Một nhà báo kể, tin, bài ở cơ quan báo nơi anh làm việc phải đạt mức 10.000 view mới có nhuận bút; một nhà báo khác cho biết, tin phải đạt ít nhất 300 view mới có nhuận bút 10.000 đồng, còn nếu dưới mức view đó thì không có nhuận bút. Kết quả là tình trạng “giật tít, câu view” không muốn vẫn cứ phải làm. Thực tế đó khác xa so với hình dung của một số đại biểu Quốc hội cho rằng, báo chí rất giàu có, phóng viên có thu nhập “khủng” khi thảo luận về Luật Báo chí năm 2016.
Tuy nhiên, những rào cản trên chưa đáng là bao nhiêu. Trên thực tế, quảng cáo cho báo trực tuyến cũng ngày một tăng do quy mô kinh tế tăng lên, nhu cầu quảng cáo cũng nở rộ. Chỉ có điều, đa số chi phí đó dành cho Facebook và Google, và một phần nhỏ chưa đến 5% dành cho báo cho báo trực tuyến trong nước.
Một chuyên gia công nghệ nhận xét, các doanh nghiệp bỏ ra chi phí tới 80% dành cho marketing sản phẩm trên facebook và google, trong khi lại chỉ bỏ phần nhỏ để làm thương hiệu trên báo chí chính thống. Nhiều tờ báo lại làm làm đại lý cho chính Google, Facebook qua các quảng cáo adsense, vô hình chung lại làm cho chi phí quảng cáo của doanh nghiệp tiếp tục lại đổ vào hai nhà cung cấp nền tảng này. “Vậy là doanh thu của báo chí ngày càng nhỏ đi”, anh nói.
Ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Tập đoàn truyền thông Le Bros cho biết, theo tính toán của tổ chức ANTS, doanh thu quảng cáo trực tuyến của Việt Nam năm 2010 khoảng 26 triệu USD, trong đó miếng bánh cho Google còn rất nhỏ và Facebook gần như không có gì. Đến năm 2018, tổng doanh thu trực tuyến chúng ta đạt tới 550 triệu USD, và điều đáng nói là Facebook và Google cộng lại là 387 triệu USD, chiếm gần hết số doanh thu này.
Tại diễn đàn Tổng Biên tập "Báo chí và bài toán phát triển nguồn thu", các nhà quản lý, lãnh đạo cơ quan báo chí đã bàn luận nhiều về bài toán phát triển nguồn thu
Năm 2019 thống kê chưa đầy đủ cho thấy, tổng doanh thu ngành quảng cáo trực tuyến vào khoảng 630 triệu USD, và doanh thu tương ứng của Facebook và Google tăng lên theo, tổng cộng khoảng 450 triệu USD.
Trong khi đó, tỷ lệ cơ quan báo chí được hưởng doanh thu từ quảng cáo trực tuyến giảm xuống 31% năm 2018 và tiếp tục giảm xuống 29% năm 2019 so với 81% của 2010.
Ông Vinh nhận xét, các xu hướng mới của báo chí gồm báo chí chậm, báo chí đầu tư sâu với xu hướng sáng tạo trong báo chí như phương thức đưa tin phi truyền thống và công cụ video, longform… đang làm tiết kiệm chi phí truyền thông cho doanh nghiệp. Cùng với đó, khối lượng thông tin khổng lồ từ báo chí là data dữ liệu cho doanh nghiệp. Loại hình longform của báo chí tạo ra sản phẩm truyền thông hoàn thiện hơn cho doanh nghiệp cũng như của một vấn đề của xã hội - đây là điều mà mạng xã hội không làm được.
Với bài viết chuyên sâu, tờ TTXVN yêu cầu người đọc phải trả một khoản phí
Tìm cách tồn tại và phát triển
Khi xây dựng dự thảo Luật báo chí năm 2016, Bộ TT&TT từng đưa ra hai phương án, trong đó có phương án cơ quan báo chí là doanh nghiệp kinh doanh có điều kiện.
Tiếc là hồi đó, nhiều ý kiến không đồng tình nên các cơ quan báo chỉ chỉ được công nhận là đơn vị sự nghiệp có thu, làm hạn chế sự phát triển các sản phẩm, dịch vụ khác của các cơ quan báo chí.
Rõ ràng, làm kinh tế trong báo chí là nhu cầu cần thiết của nền kinh tế, song trên thực tế, câu chuyện kinh tế báo chí vẫn còn nhiều tâm tư, cần có sự thay đổi từ nhiều bên liên quan, đặc biệt là thay đổi tư duy quản lý.
Nhìn trên bình diện chung, phát triển kinh tế báo chí vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.
Theo Đề án Quy hoạch Phát triển và quản lý báo chí đến năm 2025, ngoài những tờ báo có chức năng nhiệm vụ đặc thù cần phải được Nhà nước tiếp tục cấp ngân sách để hoạt động, còn lại hầu hết các tòa soạn nên bước ra tự chủ về tài chính.
Hiện nay, nhằm gỡ khó cho bài toán kinh tế báo chí, Bộ TT&TT đang xây dựng tiêu chí để xác định các nhiệm vụ chính trị, thông tin tuyên truyền thiết yếu, với quan điểm, nguyên tắc là những hoạt động phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin tuyên truyền thiết yếu thì nhà nước sẽ đảm bảo về kinh phí, có thể bằng cơ chế đặt hàng, mua dịch vụ... để hỗ trợ cho các cơ quan báo chí. Bộ đã kiến nghị và Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Tài chính xem xét tăng ngân sách chi cho báo chí.
Tuy nhiên, bản thân các cơ quan chủ quản, cơ quan báo chí cũng cần phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo trong quá trình đi tìm lời giải cho bài toán tự chủ.
Đã đến lúc coi báo chí là một ngành kinh tế, các sản phẩm báo chí là hàng hóa, cơ quan báo chí là doanh nghiệp.
Lãnh đạo cơ quan báo chí phải tư duy theo hướng tờ báo của mình là một công ty trong ngành công nghiệp tin tức, và phải tìm được mô hình kinh doanh hiệu quả cho tòa soạn.
Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, đang có 300/857 cơ quan báo chí tự chủ về tài chính, phần lớn cơ quan báo Đảng vẫn được hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước. Như vậy, phần lớn báo chí trong số 857 cơ quan báo chí chưa thể tự đi bằng đôi chân của chính mình.
Khi sửa đổi Luật báo chí năm 2016 nhiệm kỳ trước, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội Đào Trọng Thi nhận xét, có quá nhiều cơ quan báo chí do các cơ quan nhà nước thành lập và cấp kinh phí hoạt động, làm tăng gánh nặng cho ngân sách Nhà nước. Ông khẳng định, cần có những quy định theo hướng sắp xếp, tổ chức lại hệ thống các cơ quan báo chí, đặc biệt là các cơ quan báo chí của cơ quan, tổ chức hưởng ngân sách Nhà nước nhằm nâng cao chất lượng báo chí và giảm gánh nặng cho ngân sách.
Cảnh báo của ông Thi cũng còn lấn cấn lâu sau đó, không chỉ ở Quốc hội mà còn Chính phủ. Chỉ rất ít cơ quan báo chí được sắp xếp lại trước khi có quy hoạch, như một số tờ báo thuộc Bộ Giao thông - Vận tải.
Từ đầu năm 2024, Việt Nam xác định tập trung vào phát triển kinh tế số với 4 trụ cột là: Công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông, Phát triển kinh tế số các ngành, Quản trị số và Phát triển dữ liệu số. Qua 6 tháng đầu của năm 2024, với 4 trụ cột này, kinh tế số góp phần tạo động lực mới cho kinh tế, tạo lợi thế cạnh tranh mới cho quốc gia.
Tối ngày 12/7 tại thành phố Quy Nhơn(Bình Định), báo Pháp luật Việt Nam đã tổ chức chương trình Gala dinner kỷ niệm 39 năm ngày báo Pháp luật Việt Nam xuất bản số báo đầu tiên (10/7/1985-10/7/2024).
Sáng 12/7, tại trụ sở Chính phủ, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương chủ trì Phiên họp lần thứ 8, nhiệm kỳ 2021-2026 của Hội đồng để đánh giá kết quả công tác 6 tháng đầu năm, triển khai các nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2024; xem xét, quyết định phát động đợt thi đua cao điểm 500 ngày đêm hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc và một số vấn đề quan trọng khác.
Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an quận Tây Hồ đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tạm giam Trịnh Thị Thảo (SN 1995) trú tại Ngọc Thanh, Kim Động, Hưng Yên về tội Trộm cắp tài sản.
Ngày 23/7, Công an tỉnh Nghệ An đã tổ chức gặp mặt các thương, bệnh binh, thân nhân liệt sỹ tại Trung tâm Điều dưỡng thương bệnh binh tại Trung tâm Điều dưỡng thương binh Nghệ An tại xã Nghi Phong (Nghi Lộc - Nghệ An).
Cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết: "Kính mong HĐXX tạo điều kiện thuận lợi để bị cáo được xử lý tài sản cá nhân gần 5.000 tỷ đồng để khắc phục hậu quả vụ án mà cơ quan điều tra đã và đang phong toả hơn 2 năm qua".
Luật Kinh doanh bất động sản 2023 có hiệu lực từ ngày 1/8, không cho phân lô, bán nền tại 105 thành phố, thị xã, tăng 81 địa phương so với quy định hiện hành.
Đây là chỉ đạo mới của Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu để kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, đấu giá cơ sở nhà, đất trên địa bàn tỉnh.
Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an quận Tây Hồ đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tạm giam Trịnh Thị Thảo (SN 1995) trú tại Ngọc Thanh, Kim Động, Hưng Yên về tội Trộm cắp tài sản.
Cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết: "Kính mong HĐXX tạo điều kiện thuận lợi để bị cáo được xử lý tài sản cá nhân gần 5.000 tỷ đồng để khắc phục hậu quả vụ án mà cơ quan điều tra đã và đang phong toả hơn 2 năm qua".
Trong Tháng hành động phòng, chống ma túy năm 2024, lực lượng Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ 49 vụ với 57 đối tượng, tang vật thu giữ tổng cộng 591 kg ma túy các loại.
Ngày 23/7, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, cho biết đã khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với 4 cán bộ về hành vi "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" quy định tại khoản 3, Điều 356 Bộ luật Hình sự sau khi được Viện Kiểm sát Nhân dân cùng cấp phê chuẩn.
Đối tượng thường xuyên lên địa bàn huyện Tương Dương dụ dỗ, lôi kéo các cháu gái sang nước ngoài làm việc và vẽ ra viễn cảnh giàu sang nơi xứ người, nhưng thực chất là lừa bán sang nước ngoài.
Theo cáo trạng, ông Trần Đắc Sinh (cựu Chủ tịch HĐQT HOSE) quen biết Trịnh Văn Quyết và Doãn Văn Phương (TGĐ Tập đoàn FLC). Quyết và Phương nhờ Sinh tạo điều kiện để cổ phiếu ROS được niêm yết trên sàn chứng khoán trong tháng 9/2016.
Tin vào lời dụ dỗ “việc nhẹ lương cao”, nạn nhân đã bị các đối tượng bán sang Campuchia làm việc trong tổ chức lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Sau đó, gia đình đã phải chuyển số tiền gần 200 triệu đồng để “chuộc” thân.
Quá trình khai báo, cựu Chủ tịch FLC khẳng định: “Bị cáo chưa bao giờ có mục đích chiếm đoạt tiền của nhà đầu tư”. Theo ông Quyết, việc mua lại doanh nghiệp và thành lập doanh nghiệp là để làm về lĩnh vực xây dựng.
Với việc đưa ra thông tin gian dối để huy động vốn của bị hại làm đáo hạn ngân hàng cho khách hàng đang có nhu cầu, để chiếm đoạt tổng số tiền trên 05 tỷ đồng, Nguyễn Đình Tuấn đã bị lực lượng chức năng bắt tạm giam.
(PLM) - Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng vẻ vang của mình, nhất là trên cương vị Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Quân ủy Trung ương, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã dành tình cảm đặc biệt đối với cán bộ, chiến sĩ Hải quân. Tổng Bí thư luôn kịp thời quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và đánh giá cao sự nỗ lực, quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam trong khắc phục khó khăn, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc; xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại.
(PLM) - Dù còn 3 ngày nữa mới diễn ra Quốc tang, nhưng tại một số địa điểm tại Hà Nội cũng như trên cả nước đã treo cờ rủ để tưởng nhớ cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
(PLM) - Trải qua nhiều cương vị quan trọng do Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, như: Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng từ khoá VII đến khóa XIII; Uỷ viên Bộ Chính trị từ khoá VIII đến khóa XIII; Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; Bí thư Thành uỷ Hà Nội; Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Chủ tịch Quốc hội; Chủ tịch nước; Tổng Bí thư từ khoá XI đến khóa XIII, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã có nhiều cống hiến to lớn, quan trọng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta, nhất là trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
(PLM) - Hơn nửa thế kỷ hoạt động cách mạng không ngừng nghỉ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã cống hiến hết mình, trọn một đời đóng góp cho Đảng, cho nhân dân. Hình ảnh vị lãnh đạo kiên trung, trí tuệ và mẫu mực, tận trung với Đảng, hết lòng vì dân sẽ luôn sống trong trái tim của mỗi người dân Việt Nam.
(PLM) - Sáng ngày 18/7/2024, Tại Hội trường Đa năng - Bộ Tư Pháp đã diễn ra Tọa đàm đánh giá, rút kinh nghiệm về Chỉ số cải cách hành chính năm 2023 và đánh giá việc thực hiện Đề án 06 trong 06 tháng đầu năm, nhiệm vụ, giải pháp từ nay đến cuối năm 2024 của Bộ tư Pháp.
