Nghe luật sư nói về hành trình đòi công lý cho "tử tù" Hàn Đức Long

"Bộ sậu" khiến ông Nguyễn Thanh Chấn và Hàn Đức Long nhận án oan là một!

Bộ trưởng Bộ Công an nói về vụ tử tù Hàn Đức Long

Văn phòng Chủ tịch nước đề nghị làm rõ vụ Hàn Đức Long

Kỳ 1: Tự do của Hàn Đức Long và đoạn trường 11 năm ngồi tù oan

Sau khi xác định không đủ căn cứ để kết tội ông Hàn Đức Long, ngày 20/12 vừa qua, VKSND tỉnh Bắc Giang đã ra quyết định đình chỉ vụ án và đình chỉ bị can, yêu cầu Công an tỉnh Bắc Giang, UBND xã Phúc Sơn (huyện Tân Yên, Bắc Giang) phục hồi các quyền, lợi ích hợp pháp cho ông Long theo quy định của pháp luật.

Ông Hàn Đức Long đã được trở về bên gia đình.

Ông Hàn Đức Long là người đã bị các cơ quan tố tụng quy kết là hung thủ hiếp dâm và giết cháu Yến tại thôn Yên Lý, xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang vào ngày 26 tháng 6 năm 2005.

Vậy là sau 11 năm, 2 tháng, 2 ngày oan ức nơi ngục tù, công lý đã thực sự trở về với ông Hàn Đức Long trong niềm vui mừng, hạnh phúc. Và điều không thể phủ nhận được trong vụ án ông Hàn Đức Long đó là công lao của các Luật sư, những người đã không ngại xả thân để đem lại công lý cho người dân.

Trên chặng đường dài đằng đẵng đầy gian khó ấy, có không ít những Luật sư đã vì khó khăn, gian khổ mà bỏ cuộc, thế nhưng cũng luật sư luôn sát cánh, đồng hành cùng bà Mai - vợ "tử tù" Hàn Đức Long cho đến ngày ánh sáng công lý trở về.

Ngày đầu tiên mà bà Nguyễn Thị Mai đến với Trung tâm Tư vấn pháp luật - Liên đoàn luật sư Việt Nam, người mà bà được gặp là luật sư Vũ Thị Nga - lúc đó là Phó giám đốc Trung tâm, người cộng sự đắc lực của luật sư Lê Xuân Thảo.

Là lãnh đạo, lại là người rất bận rộn với hàng trăm vụ án lớn nhỏ nhưng luật sư Vũ Thị Nga đã không bỏ qua vụ án của tử tù Hàn Đức Long trong danh sách những người cầu mong sự trợ giúp.

Chia sẻ với nỗi oan khuất của gia đình bà Mai, Luật sư Nga bắt đầu thu thập chứng cứ, hồ sơ liên quan, đi đến hiện trường, đến Công an xã Phúc Sơn và sau đó về báo cáo và cùng luật sư Lê Xuân Thảo (lúc đó là Giám đốc Trung tâm) nghiên cứu vụ việc. Ngày đầu tiên bà Mai đến Trung tâm cầu cứu và đề nghị các Luật sư giúp đỡ (1/12/2011), còn có ông Hàn Đức Minh (anh trai của ông Hàn Đức Long). Thời điểm đó, vụ án đã nhiều lần được đưa ra xét xử và ông Hàn Đức Long đã 4 lần bị Tòa án tuyên tử hình.

Luật sư Vũ Thi Nga là luật sư duy nhất còn lại của Trung tâm tư vấn pháp luật tham gia đến thời điểm này để bào chữa miễn phí cho ông Hàn Đức Long. Khi được hỏi điều gì khiến bà tin rằng ông Hàn Đức Long không phải là hung thủ, Luật sư Nga cho biết, mâu thuẫn lộ rõ từ hồ sơ vụ án, từ văn bản của cơ quan điều tra Công an Bắc Giang phát động tố giác tội phạm.

Mâu thuẫn còn thể hiện ở lá đơn tố cáo Hàn Đức Long theo yêu cầu tố giác tội phạm CQĐT. Đơn tố Long có hành vi hiếp dâm bà Ngô Thị Khuyến, lúc đó đã 75 tuổi, là người đã từng có mâu thuẫn với gia đinh ông Hàn đức Long từ việc tranh chấp đất đai... Luật sư cho rằng đơn tố cáo đó không thể nào cho là khách quan được. Vậy vì lý do gì mà chỉ từ lá đơn tố cáo đơn thuần đó, cơ quan điều tra đã khẩn trương bắt giam Hàn Đức Long?

CQĐT đã cho đại diện người bị hại vào tận trại tạm giam gặp gỡ Long để thỏa thuận và cam kết với nội dung "không làm tổn hại đến sức khỏe, tính mạng cũng như tài sản của gia đình ông Long"?

"Nghi vấn được đặt ra là, nếu như Hàn Đức Long là kẻ thực hiện hành vi thú tính rồi còn giết cháu Yến thì Long và gia đình Long phải là người xin được gặp gia đình bị hại để khẩn cầu tha thứ chứ tại sao người bị hại lại phải cam kết không làm tổn hại đến gia đình bị cáo? Thật ngược đời và còn bất ngờ hơn nữa là buổi làm việc đó lại do chính điều tra viên bố trí, sắp đặt... Vậy là lại thêm một dấu hỏi lớn nữa mà luật sư phải tìm hiểu" - Luật sư Nga nói.

Có thể nói, niềm tin vào công lý chưa bao giờ vụt tắt không chỉ với Hàn Đức Long mà ở luật sư Vũ Thị Nga - người chưa hề biết Long trước đó, niềm tin ấy luôn được nung nấu.

Nhưng cũng có những thời điểm mà các luật sư vô cùng căng thẳng, áp lực. Căng thẳng ở chỗ đã gõ cửa khắp mọi nơi nhưng chưa có kết quả, áp lực vì chứng kiến cảnh bà Mai sợ hãi khi nghĩ đến việc bị cưỡng chế tài sản là ngôi nhà rách nát để thi hành phần dân sự của bản án giết người mà chồng bà bị xử trước đó.

Nhất là vào cuối tháng 6/2013, khi báo Bắc Giang đưa tin về việc thi hành án tử hình ông Hàn Đức Long bằng thuốc độc, Luật sư Vũ Thị Nga đã trăn trở, lo sợ nhiều đêm rằng phải làm gì để vụ án của Long được các cơ quan chức năng quan tâm, vào cuộc làm rõ?

Nhưng rồi cũng chính những băn khoăn, trăn trở ấy đã khiến luật sư Nga trao đổi với luật sư Lê Xuân Thảo và đi đến quyết định cầu cứu đến bác Nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu với niềm hy vọng không để vụ án rơi vào "vực thẳm".

Ngày 07/11, Luật sư Vũ Thị Nga là người trực tiếp soạn thảo lá đơn xin cầu xét của Trung tâm Tư vấn pháp luật gửi đến nguyên Tổng Bí thư và thật may mắn vụ án cũng từ đó mà tìm thấy ánh sáng chân lý.

Ngay trong ngày 7/11, bác Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu đã trực tiếp có lá thư viết tay gửi đến Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đề nghị xem xét vụ án theo quy định pháp luật. Đến ngày 9/11, Văn phòng Chủ tịch nước đã gửi nội dung trên đến Tòa án nhân dân tối cao, sau đó, Ban nội chính Trung ương và Văn phòng Chính phủ cũng đã đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao làm rõ vụ việc này theo quy định pháp luật.

Trong quá trình vụ án được điều tra lại, luật sư Nga cũng là người có mặt trong tất cả các phiên thực nghiệm hiện trường, có lẽ cũng bởi vì vậy mà luật sư đã nắm rõ những mấu chốt dẫn đến oan sai của vụ án này.

Luật sư Vũ Thị Nga - Trưởng Văn phòng luật sư Công lý Việt.

Luật sư Vũ Thị Nga cho biết, "để đảm bảo tính khách quan của vụ án, mỗi lần thực nghiệm hiện trường, CQĐT đều không gửi thông báo bằng văn bản mà luôn gọi điện báo cận ngày nhưng vì muốn tận mắt chứng kiến buổi thực nghiệm để có nhận định chính xác cho nên có những lần dù đang ở Hà Nội hay thậm chí là đi công tác xa, tôi vẫn phải lập tức có mặt".

Luật sư Nga phát hiện ra điều vô cùng mâu thuẫn là tại sao trong vòng 19 phút 21 giây mà với chặng đường hơn 1.756,60 mét, "hung thủ" Hàn Đức Long lại có thể một tay bế nạn nhân, tay kia vừa đỡ vừa bịt mồm cháu Yến, lội qua mương nước dài 217m rồi hiếp, giết và mang nạn nhân ra cánh đồng vứt xác.

Cứ thế, niềm tin của Luật sư ngày càng được củng cố. Đến năm 2014, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã xét xử giám đốc thẩm lần hai, tuyên hủy bản án hình sự sơ thẩm lần hai và phúc thẩm lần hai đối với bị án Hàn Đức Long để yêu cầu điều tra làm rõ sáu vấn đề còn mâu thuẫn của vụ án.

Kết quả điều tra lại và điều tra bổ sung không có thêm tình tiết nào mới. Do vậy, liên ngành tòa án, Viện kiểm sát và Công an tỉnh Bắc Giang đã họp xác định, cho đến thời điểm hiện tại, không đủ căn cứ để kết tội ông Hàn Đức Long, phải trả tự do cho ông Hàn Đức Long.

Có thể nói, ông Hàn Đức Long được minh oan và trở về đoàn tụ cùng gia đình không chỉ bởi sự kiên cường của chính bản thân ông, bởi sự cam chịu và nhẫn mại đi tìm công lý cho chồng của bà Mai, mà còn nhờ có sự hậu thuẫn, đấu tranh không ngừng nghỉ của các luật sư mà đặc biệt là của luật sư Vũ Thị Nga.

Được biết, ngay sau khi ra khỏi nơi giam giữ, bà Nguyễn Thị Mai, vợ Long đã gọi điện cho Luật sư và người đầu tiên mà ông Hàn Đức Long gửi lời cám ơn là luật sư Vũ Thị Nga.