Một sự chuyển biến tích cực trong đời sống pháp luật hiện nay là sự công khai các hoạt động tư pháp qua giám sát của Quốc hội, phản ảnh của truyền thông, gây được sự chú ý của xã hội và tạo ra các làn sóng dư luận, nhờ đó, pháp luật được thực thi một cách nghiêm minh hơn, càng minh thì lại càng nghiêm.
 |
| Ảnh minh họa nguồn internet. |
Quá trình tố tụng của vụ chạy thận làm chết nhiều bệnh nhân là một dẫn chứng rất thuyết phục về sự công khai để dẫn tới công minh này. Hiếm có bị cáo nào lại được dư luận “bảo vệ” như bị cáo - bác sỹ Hoàng Công Lương. Cơ quan điều tra đã phải 3 lần thay đổi tội danh với trường hợp này, đây cũng là điều hiếm thấy.
Có những người tưởng chừng như đã thoát tội nhưng cuối cùng thì cũng đã bị khởi tố như trường hợp của Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình và những người liên quan. Sự cố tình “thu hẹp” hoặc “khoanh vùng” trong tố tụng không còn đất sống khi tranh tụng diễn ra công khai, phản ứng của dư luận và sự giám sát không chỉ là các cơ quan chức năng.
Hoặc, có những vụ án rất nhỏ như 5 người ở Kon Tum vào rừng đặc dụng chặt một cây gỗ chết khô bị buộc tội trộm cắp đã gây sự chú ý của dư luận và các phiên tòa xử lên, xử xuống mãi đến giờ vẫn còn tiếp diễn bởi vụ việc đã lên tới tận Quốc hội và có ý kiến đề nghị xem xét lại vụ này.
Không để lọt tội nhưng cũng không làm oan người vô tội, nguyên tắc này đã được thực thi bằng vụ án cụ thể này. Sự cẩn trọng là cần thiết, song hành vi “tát cạn, bắt lấy” là không thể chấp nhận trong thực hành tố tụng, không thể trót khởi tố rồi thì thay đổi hết tội danh này đến tội danh khác nhằm buộc tội cho kỳ được. Việc “né” bồi thường oan sai bằng cách đình chỉ vụ án, cho là “hành vi không gây nguy hiểm cho xã hội” cũng không thể tồn tại khi dư luận phản ứng và cấp trên vào cuộc.
Mới đây, có vụ chồng “trộm” của vợ 82 cây vàng xảy ra ở Đồng Nai từ năm 2010 mà mới đây, Tòa án đưa ra xét xử rồi lại trả hồ sơ để điều tra thêm. Trong khi đó, vợ chồng họ đã ly hôn từ năm 2011, anh chồng bị tạm giam 16 tháng chỉ căn cứ từ lời tố cáo của cô vợ (?!). Rồi đây, mọi việc sẽ được làm sáng tỏ và tin rằng những trường hợp tương tự như anh chồng bất hạnh này sẽ không còn cơ hội để tái diễn nữa.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp Quốc hội cũng chỉ ra “tình trạng xuống cấp về đạo đức xã hội, văn hóa ứng xử ở mức rất đáng báo động” là một trong những nguyên nhân làm tội phạm sinh sôi. Trước tình trạng này lại càng cần đến sự nghiêm và minh trong quá trình thực thi pháp luật, nếu khác đi, tình trạng đáng báo động đó vẫn còn tiếp diễn.
