Từ bao đời nay, ngày lễ Táo Quân hay gọi là Tết ông Công ông Táo đã trở thành một nét văn hóa đặc sắc ăn sâu vào trong tâm trí của mỗi người dân Việt Nam. Khi mà không khí của ngày Tết cổ truyền đang đến rất gần thì khắp nơi trên đất nước, mọi người lại tất bật chuẩn bị cho ngày lễ tết độc đáo này.
Phong tục thờ cúng ngày Tết ông Công ông Táo.
Táo Quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần là Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ (vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc).
Người Việt quan niệm ba vị Thần Táo (hay vua Bếp) này định đoạt cát hung, phước đức cho gia đình, Táo Quân quanh nằm ở trong bếp nên biết hết mọi chuyện xảy ra, dù chuyện tốt hay chuyện dở của gia chủ.
 |
| Ba vị Táo Quân theo phong tục của người Việt Nam. |
Với mong muốn Thần Bếp sẽ “phù hộ” cho gia đình mình được nhiều may mắn, nên hàng năm cứ vào ngày này, người ta thường làm lễ tiễn đưa Táo Quân về trời, để báo cáo những công việc mà một năm qua gia đình đã làm được và cầu mong cho một năm mới có nhiều điều may mắn hơn.
Trong ngày này, mọi người thường sửa soạn một không gian thờ cúng ông Công ông Táo thật sự tươm tất, bao gồm một mâm cỗ cúng đầy đủ các món, cùng ba bộ vàng mã, hai bộ đàn ông tượng trưng cho hai Táo ông và một bộ đàn bà tượng trưng cho Táo bà.
 |
| Mâm cỗ trong ngày Tết ông Công ông Táo. |
Mâm cỗ ngày này thường phải có gạo, có muối, hương hoa, quả, cau trầu, cùng những đồ ăn mặn khác.. Mọi thứ được bày biện cẩn thận, sắp xếp trang nghiêm, đủ đầy.
Sau lễ cúng, thường là các bài văn khấn của các vị cao niên trong gia đình, những đồ "vàng mã" sẽ được "hóa" với ý niệm Táo Quân sẽ có những bộ trang phục mới để lên Thiên đình bẩm báo về cuộc sống của gia đình mình.
Độc đáo phong tục thờ cá chép.
Người Việt tin rằng, vào những ngày này, Táo Quân sẽ cưỡi cá chép bay về trời để trình báo chuyện bếp núc, và mọi việc xảy ra trong gia đình với Ngọc Hoàng. Đến Giao thừa, Táo quân lại cưỡi cá chép trở lại hạ giới để tiếp tục công việc của mình.
 |
| Tục thờ cá chép, một nét văn hóa không thể thiếu trong ngày tết Táo Quân. |
Bởi thế, vào ngày này, trong tất cả những đồ cúng lễ, nhất quyết không thể thiếu được con cá chép, sau khi mọi hoạt động cúng bái đã xong, các gia đình đều đem ra sông hay ra ao hồ để thả, với ngụ ý “cá hóa long”, nghĩa là cá sẽ hóa rồng, vượt vũ môn, làm phương tiện cho Táo quân cưỡi về trời.
 |
| Sau khi thờ cúng, các chép sẽ được phóng sinh về sông, hồ. |
Trong tâm thức người Việt, “cá vượt Vũ môn” hay “cá chép hóa rồng” còn mang ý nghĩa của sự thăng hoa, biểu tượng của tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục tri thức để đi tới thành công, biểu trưng cho nhân cách thanh cao tiềm ẩn hoặc hướng đến một kết quả tốt đẹp...
Phóng sinh cá chép ngày Tết ông Công ông Táo không chỉ là một nét đẹp văn hóa, đồng thời còn thể hiện sự từ bi quý báu của người dân Việt Nam.
