“Đánh cược” tính mạng xuất khẩu lao động “chui”

Không có tiền, các nạn nhân bị nhóm cướp trói tay, tẩm xăng đốt. Chị Hoàng Thị Văn (SN 1987, trú thị trấn Thiên Cầm, huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) bị bỏng nặng, tử vong, hai người còn lại nguy kịch.

Đã nhiều trường hợp lao động gặp nạn khi làm việc tại Angola. Nhiều nạn nhân đành bỏ xác nơi xứ người, không đưa được thi thể về quê an táng. Vì sao khi thị trường lao động tại Angola chưa được cấp phép, nhiều người vẫn bất chấp rủi ro, chạy vạy vay mượn, gánh nợ hàng trăm triệu để xa quê, xa gia đình, lặn lội đến đất khách quê người như vậy?

Vợ con anh Phan Văn Sơn (Nghệ An) ngất xỉu với nỗi đau mất chồng, mất cha tại Angola.

Luẩn quẩn mưu sinh

Khuôn mặt buồn bã, ông Hoàng Minh (54 tuổi, bố nạn nhân Hoàng Thị Văn, trú tổ dân phố Nhân Hòa, thị trấn Thiên Cầm, huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) bùi ngùi: “Từ ngày được tin bị con gái bị cướp sát hại ở Angola, vợ tôi như người mất hồn, không ăn, không ngủ, suốt ngày khóc thương con, ngất lên ngất xuống”.

Ông Minh cho hay, đồng nghiệp của chị Văn ở Angola thông báo cho gia đình biết, vào ngày 30/11, trong lúc đang ngủ tại khu nhà trọ thuộc tỉnh Huambo, chị Văn cùng bạn lao động là Nguyễn Văn Vinh (trú thôn 7, xã Kỳ Thượng, huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh) và một người quốc tịch Angola bất ngờ bị nhóm cướp đập cửa, khống chế.

Bắt trói được 3 người, nhóm cướp đòi tiền. Các nạn nhân không có tiền đã bị nhóm đối tượng tưới xăng đốt. Bị trói chân tay nên cả 3 nạn nhân không thể vùng dậy, trong khi đám cháy bao trùm quá nhanh. Khi đám cháy bốc lớn, một số lao động cùng quê nghe tiếng kêu đến ứng cứu, đưa các nạn nhân tới bệnh viện.

Do bị bỏng nặng nên chị Văn đã tử vong vào 22h ngày 7/12. Hai nạn nhân còn lại đang trong tình trạng nguy kịch. Vì điều kiện gia đình quá khó khăn nên hết lớp 9, chị Văn không đi học tiếp mà quyết định vào miền Nam tìm việc làm.

Sau một thời gian làm thuê làm mướn, năm 2008, chị về quê làm hồ sơ đi học tiếng để xuất khẩu lao động (XKLĐ) sang Angola với mong muốn có thể phụ giúp cha mẹ.

Tại xứ người, công việc làm thuê không ổn định, chị Văn đã mua lại một cửa hàng tạp hóa để buôn bán. Nhưng cũng không làm ăn được do bị cướp phá, năm 2011, chị Văn khăn gói về quê.

Ban đầu, chị định ở nhà luôn nhưng ở quê không tìm được việc làm, chị lại tiếp tục vay mượn bạn bè đặt cọc tiền sang Angola làm thuê để trả nợ.

Gia đình cho biết, sau khi sự việc đau lòng xảy ra, mọi thủ tục để đưa thi thể chị về nước đều phải nhờ sự giúp đỡ, kêu gọi của cộng đồng người Việt lao động ở Angola.

Người cha tâm sự: “Nhà chỉ có 3 sào ruộng khoán, tôi tàn tật ở chân, vợ đau yếu thường xuyên nên kinh tế gia đình rất khó khăn. Văn vẫn chưa lập gia đình nhưng có một đứa con gái 5 tuổi gửi cho ông bà ngoại nuôi dưỡng. Hiện căn nhà cả gia đình đang ở cũng phải “cắm” ngân hàng và còn nợ 250 triệu. Nợ chưa trả xong, giờ lại thêm việc Văn bị sát hại, gia đình chưa biết xoay xở đâu ra tiền để đưa thi thể con về quê”.

Được biết, hiện Đại sứ quán Việt Nam tại Angola đang kêu gọi lòng hảo tâm của mọi người để giúp đưa thi thể chị Văn về quê mai táng theo nguyện vọng của gia đình.

Vì sao dắt díu xuất ngoại “chui”?

Trước chị Văn, đã có nhiều người phải bỏ mạng nơi xứ người, nhiều gia đình rơi vào cảnh vợ mất chồng, cha mẹ mất con, trẻ nhỏ mất cha khi người thân sang Angola làm việc. Tháng 3/2016, anh Đặng Quốc Nghĩa (44 tuổi, trú xã Cẩm Nam, huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) và anh Nguyễn Viết Hậu (33 tuổi, trú xã Sơn Thọ, Vũ Quang, Hà Tĩnh) trong lúc lao động tại khu vực tỉnh Uige, Angola đã bị một nhóm cướp ngoại quốc có vũ trang tới “xin” tiền.

“Xin” không được, nhóm cướp đã ra tay sát hại cả 2 anh. Chuyện mất mạng cũng xảy ra với nhiều lao động người Nghệ An khi sang Angola mưu sinh. Hai nguyên nhân chủ yếu là bị cướp; hoặc sốt rét, bệnh tật do khí hậu khắc nghiệt.

Như hồi năm 2014, anh Nguyễn Đức Cao (trú xã Nghi Kim, TP Vinh, Nghệ An) tử nạn tại Angola do sốt rét ác tính. Hoặc anh Phan Văn Sơn (SN 1973, trú xã Hưng Tây, Hưng Nguyên, Nghệ An) tử vong do bệnh tật. Số tiền 700 triệu đồng để khâm liệm và đưa thi thể anh về nước đã vượt quá sức gia đình nông dân nghèo…

Đó chỉ là vài trường hợp tiêu biểu trong số những trường hợp lao động người Việt tử nạn tại Angola. Có những trường hợp tử vong nhưng gia đình lặng lẽ đưa về nước.

Theo ông Nguyễn Đăng Dương, Phó Giám đốc Sở Lao động Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) tỉnh Nghệ An, đến thời điểm hiện tại không thể nắm được số lượng là bao nhiêu lao động làm việc tại Angola. Tất cả các trường hợp đi XKLĐ tại Angola đều theo kiểu người đi trước dẫn người đi sau, không có bất kỳ hợp đồng lao động nào.

“Nguyên nhân vì người dân tự ý đi theo con đường bất hợp pháp, không có hợp đồng lao động mà chỉ đi theo đường người quen rủ nhau đi. Người dân cũng không khai báo sẽ đi XKLĐ tại Angola với địa phương nên không thể nắm được cụ thể có bao nhiêu người. Báo chí đã phối hợp với chính quyền địa phương, các sở, ban ngành tuyên truyền vận động đến nhân dân nhưng trước nỗi lo cơm áo gạo tiền, trước những lời mời, giới thiệu đi XKLĐ tiền lương cao, người dân đã bất chấp cảnh báo để XKLĐ “chui”…

Hiện Bộ LĐTB&XH chưa cấp phép cho bất cứ một tổ chức, công ty nào đưa lao động của Việt Nam sang các nước như Angola... Các đường dây đưa lao động Việt sang các thị trường trên chủ yếu theo con đường làm hộ chiếu đi du lịch rồi ở lại tìm việc làm”, ông Dương cho biết.