Những kỳ án trộm tranh ở Hà Giang (kỳ 3): Nghi án đánh thuốc mê, trộm tranh trị giá cả tỷ đồng

Những bức họa vô giá

Nhắc đến vụ việc mất tranh từng gây xôn xao dư luận thị trấn Việt Quang, huyện Bắc Quang (tỉnh Hà Giang), cộng đồng người Dao đỏ ở vùng đất này vẫn còn nhớ rất rõ. Sau vụ án này, người nuối tiếc, người sợ tai ương sẽ ập đến bản làng vì đánh mất tranh thiêng.

Anh Tòng kể về ngày hai bộ tranh của gia đình mình bỗng dưng biến mất. (ảnh:Phàn Giào Họ)

Gia chủ bị mất tranh quý là Lý Giào Tòng (SN 1968), trú tại thôn Tân Sơn. Người đời truyền tai, đây là vụ án kỳ lạ, bởi tên trộm ngang nhiên phá cửa vào nhà trộm tranh mà không ai hay biết.

Những già làng tại địa phương cho biết, thực tế trước đây vùng đất này rất thịnh vượng, nhà nào cũng bỏ tiền ra thuê người vẽ tranh, nhưng sau đó nhiều bản bị thất lạc hoặc rách vì không cất cẩn thận nên có duy nhất ông cụ của anh Tòng còn lưu giữ lại loại tranh này.

Mỗi khi có dịp làm lễ cấp sắc hay đám tang, cả vùng đất chạy dọc từ Tân Sơn đến Thanh Sơn vẫn hay về mượn tranh của gia đình Tòng.

Theo như anh Tòng, mỗi lần mượn tranh của gia đình anh người ta đều phải đặt đồng bạc mới được mang tranh đi. Bằng không phải xin phép cả dòng họ này mới được mượn, bởi tranh dân gian là loại tranh quý và vô giá với cộng đồng người Dao

"Lúc đó tôi có tất cả hai bộ tranh, một bộ là Mùi Mủi, còn một bộ nữa là Mùi Nái. Người đến mượn tranh của gia đình tôi phải trả một đồng bạc Pháp (có giá trị hiện tại khoảng 900 nghìn đồng), kèm theo miếng thịt lợn 2-3kg. Theo nghi lễ, trước khi lấy tranh, họ phải khấn vái, đốt hương mới dám đưa tranh về”, anh Tòng cho biết.

Vào khoảng tháng 7/2006, ở đất Tân Sơn hồi đó có duy nhất nhà anh Tòng là hộ gia đình làm nhà cấp bốn xây đầu tiên. Tất cả các cánh cửa ra vào hầu như đều được gia công kiên cố, rồi mới vào ở. Có điều, cũng chính sự chủ quan vì có nhà mới mà gia đình anh Tòng mới mất tranh quý?

Theo gia chủ, trước khi mất cắp một tháng gia đình đã tổ chức lễ Tân Gia. Bữa tiệc được tổ chức rình rang, khách mời khắp vùng, cả người thân lẫn người quen. Cũng trong ngày ấy, Tòng mang bức tranh ra khoe với mọi người.

Thức dậy mới biết mất tranh

Kể về ngày tranh quý biến mất, anh Tòng kể: "lúc đó là tháng 8/2006, cũng như nhiều gia đình khác, nhà tôi thường ngủ vào 19-20h tối, hôm đó cũng vậy. Khác ở chỗ là, cách đó mấy hôm tôi mang những bức họa ra treo".

Ngôi nhà bị mất tranh được xây dựng kiên cố. (ảnh: Phàn Giào Họ)

Theo anh Tòng, khoảng 2h đêm anh Tòng còn tỉnh giấc đi vệ sinh. Thời điểm đó cầm đèn pin quan sát, anh vẫn còn nhìn thấy hai bộ tranh treo trên tường, tuy nhiên đến sáng thì những bức tranh cổ biến mất.

Người đầu tiên phát hiện tranh bị mất cắp là ông Lý Phụ Chán (bố anh Tòng-PV). Bởi buổi sáng ngày hôm sau ông Chán là người dậy sớm nhất, ngay sau khi phát hiện bức tranh đã không còn, ông Chán lập tức báo cho mọi người trong gia đình.

Bà Lý Mùi Khé (SN 1929, mẹ Tòng-PV) cho biết, hai bộ tranh của gia đình bà đã có niên đại hàng thế kỷ. Trước đó có một thời gian có rất nhiều người từng tìm đến gia đình bà hỏi mua với giá lên tới gần tỷ đồng nhưng gia đình đều nhất mực không bán. Thời gian sửa sang ngôi nhà gia đình bà đã phải cất giữ rất cẩn thận vì sợ có trộm lẻn vào lấy trộm tranh.

Tuy nhiên, ngay sau khi khánh thành ngôi nhà, cũng là lúc hai bức tranh có trị giá bằng cả gia tài biến mất. Về sau, có rất nhiều giả thiết về tình huống mất tranh này.

“Tôi cho rằng chắc chắn kẻ trộm đã sử dụng chất gây mê khiến chúng tôi ngủ li bì. Chứ nếu bình thường cậy cửa, rồi phá khóa như thế chắc chắn sẽ có người nghe thấy”, anh Tòng đoán.

Còn một số thành viên khác trong gia đình anh Tòng lại cho rằng, rất có thể đêm đó trộm đã lẻn vào nhà vào lúc gà gáy, khi mọi người đều ngủ say nên mới không hay biết chuyện gì đã diễn ra

Ông Lý Giào Nhàn, một người hàng xóm sống gần ngay nhà anh Tòng cho biết: “Vào đêm xảy ra vụ trộm tranh tôi có nghe thấy tiếng... đoàng! như có người đóng cửa mạnh. Tôi còn tưởng lúc đó ông Chán uống rượu say nên về nhà mới vung tay hơi quá, khi đó cũng không nghĩ có kẻ trộm nên tôi không dậy. Đến sáng ngày hôm sau thì nghe người ta xôn xao nói rằng hai bộ tranh đã biến mất”.

Theo anh Tòng, gia đình anh mất tất thảy là 24 bức tranh, bao gồm một bộ Mùi Mủi (6 bức) và bộ Mùi Nái (18 bức). Theo nghi vấn của anh trước lúc mất một tháng, có hai người chừng 30 tuổi đã đến gia đình anh hỏi mua tranh nhưng vì là vật vô giá nên anh quyết định không bán. Anh Tòng đoán khả năng có thể kẻ trộm chính là hai người lạ hôm ấy.

Ngay sau khi những bức tranh này biến mất, gia đình anh Tòng đã phải mổ lợn, mổ gà để cúng bái báo cho tổ tiên biết những bức tranh của dòng họ đã bị trộm lấy cắp chứ không phải là gia đình cố ý làm mất. Đồng thời, gia đình bắt buộc phải làm vài mâm cơm thịnh soạn để công khai xin lỗi họ hàng vì đã lỡ đánh mất tranh quý.

Cũng từ đó trở về sau, thôn Tân Sơn không còn bộ tranh thờ nào có giá trị nữa. Mỗi lần làm lễ cấp sắc người dân ở đây lại phải cất công đi nơi khác tìm mượn.

.