"Người K’Ho chúng tôi quý xà gạc này lắm. Chúng được xem là một vật thiêng, chỉ để trên bàn thờ, không rời khỏi nhà, không sử dụng làm việc khác...", già K'Tiếu cho biết.
Trong chuyến đi tìm những vật thiêng của người K’Ho tại cao nguyên Di Linh, tỉnh Lâm Đồng, chúng tôi gặp gỡ ông K’Broh (ngụ huyện Di Linh). Là giáo viên về hưu, ông K’Broh dành nhiều thời gian nghiên cứu, sưu tầm văn hóa dân tộc mình.
Ông nói, ngoài ché, người K’Ho bản địa còn có 2 loại linh vật khác gồm: Xà gạc, giáo nhọn. “Gọi là linh vật bởi, loại vật dụng này xuất hiện hầu hết trong các lễ cúng của người K’Ho”, ông K'Broh cho biết.
Nói xong, ông dẫn chúng tôi đến bên chiếc tủ thờ, cẩn thận nhấc ra vật có lưỡi bằng kim loại, cán bằng gốc cây le già đen bóng. Ông giới thiệu: “Trong đời sống người K'Ho có 2 loại xà gạc là xà gạc sản xuất và xà gạc để cúng. Cái tôi đang cầm là xà gạc cúng. Cái này quý lắm”.
Ông K'Broh nói rằng, người dân có thể tự rèn hoặc mua loại xà gạc được dùng để phát nương làm rẫy, chặt gỗ dựng nhà ngoài chợ. Chúng có lưỡi hình chữ nhật, hơi cong, mũi bằng, cán bằng gốc le già cứng chắc.
Trong khi đó, xà gạc cúng không thể mua. Mỗi gia đình phải tự rèn lấy. Chúng thường được chế tác tinh xảo với lưỡi có nhiều hình dạng khác nhau. “Chúng được xem là một vật thiêng, chỉ để trên bàn thờ, không rời khỏi nhà, không sử dụng làm việc khác”, ông K’Broh nói.
Tại thôn Duệ (xã Đinh Lạc, huyện Di Linh), già làng K’Tiếu (68 tuổi) cũng là một trong rất ít người K’Ho còn giữ được chiếc xà gạc cúng nguyên mẫu. Ông nói, vật thiêng này có tuổi đời gấp đôi tuổi mình.
Già làng K’Tiếu cũng cất giữ cây xà gạc quý được cha ông truyền lại. (Ảnh: Nguyễn Sơn).
“Người K’Ho chúng tôi quý xà gạc này lắm. Chúng được xem là một vật thiêng, chỉ để trên bàn thờ, không rời khỏi nhà, không sử dụng làm việc khác. Nó là vật dụng nối kết giữa con người với Yàng (thần linh - PV)”, già K'Tiếu nói thêm.
Theo ông, bất cứ lễ cúng nào, dù lớn hay nhỏ, già làng cũng cầm xà gạc cúng trên tay. Trong lúc cúng, già làng cầm, giơ cao chiếc xà gạc về phía trước như để trò chuyện với Yàng.
Tại các lễ hiến sinh, già làng, người cúng lấy máu của con vật bôi vào lưỡi xà gạc như một nghi thức cúng, tế, khấn mời Yàng về chứng giám. Sau lễ cúng, xà gạc được đặt trên bàn thờ. Gia chủ phải bảo quản, giữ gìn nó như một linh vật của gia đình, dòng họ.
Vũ khí đuổi quỷ, trừ tà?
Giới thiệu xong cây xà gạc cúng, già K'Tiếu chỉ về phía góc nhà và nói: “Kia là ngọn giáo thiêng của người K’Ho xưa. Bây giờ, hầu như không còn ai có nó. Cây giáo này đã trải qua không biết bao nhiêu lễ ăn trâu (lễ đâm trâu của người K’Ho - PV) rồi”.
Cây giáo cao khoảng 2m, cán bằng gỗ chuốt tròn. Mũi giáo ngắn, thuôn bằng kim loại được mài nhọn, hai cạnh sắc bén. Theo già Tiếu, sở dĩ được gọi là vật thiêng bởi cây giáo cũng gắn liền với văn hóa tâm linh của dân tộc mình.
Tuy nhiên, vật thiêng này chỉ xuất hiện trong các nghi lễ lớn, có quy mô như lễ ăn trâu. Già Tiếu phân tích, trong các lễ thì lễ hội ăn trâu là lớn nhất. Xưa kia, khi ăn trâu, người có uy tín mới được sử dụng giáo này.
Cũng như xà gạc cúng, giáo thiêng được cộng đồng người K’Ho gửi gắm niềm tin tâm linh rất lớn. Với họ, loại vũ khí này biểu trưng cho sức mạnh tâm linh, bảo vệ con người khỏi bàn tay quỷ dữ, dịch bệnh.
Già làng K’Tiếu là một trong rất ít người còn lưu giữ được ngọn giáo thiêng của dân tộc mình. (Ảnh: Nguyễn Sơn).
Theo già K'Tiếu, niềm tin ấy có thể xuất phát từ ý nghĩa thực tiễn của ngọn giáo. Người K’Ho xưa rèn, chế tác loại vũ khí này để chống chọi với thú dữ, các bộ lạc thù địch. Về sau, ngọn giáo nhọn dần được tâm linh, thần thánh hóa, trở thành vật dụng linh thiêng.
Thế nên, cách rèn, chế tác giáo thiêng cũng hết sức kỳ công, bí ẩn. Đến bây giờ, già làng K'Tiếu cũng như ông K’Broh vẫn không biết, mũi giáo được cha ông mình tôi luyện từ loại vật liệu gì.
Già K'Tiếu kể: “Tôi đã tìm hiểu, loại sắt mà người xưa dùng để rèn mũi giáo không giống như sắt rèn cuốc bây giờ. Đã ngoài trăm năm, dù tôi không mài, dũa, vệ sinh thường xuyên nhưng mũi giáo vẫn không han gỉ, cán không mục”.
“Tôi chỉ được người xưa kể lại rằng, sau khi tôi luyện mũi giáo, các thầy đưa cho thanh niên trong làng đem ra suối mài trên đá. Họ phải mài cho mũi giáo đạt độ nhọn, thuôn, mịn đến không đọng nước, đọng máu mới trở về”, già K'Tiếu chia sẻ thêm.
Cũng theo ông, trong văn hóa tâm linh người K’Ho xưa, giáo thiêng có đủ sức mạnh, uy tín để xuất hiện trong lễ đâm trâu cùng nhiều hủ tục khác. Già Tiếu kể: “Xưa kia, người ta dùng mũi giáo để truy tìm, xua đuổi ma quỷ”.
“Khi nghi ngờ ai bị ma quỷ theo phá, người xưa dùng mũi giáo chọc vào thân thể họ. Người ta cũng đặt giáo thiêng ở nơi nghi có con ma rừng, ma núi quấy phá. Nếu đặt giáo trong nhà, ma quỷ sẽ không dám dòm ngó”, ông nói thêm.
Ngày nay, phát triển theo đời sống văn minh, những hủ tục trên không còn xuất hiện trong cộng đồng người K’Ho. Già K'Tiếu khẳng định, từ rất lâu, ngọn giáo thiêng chỉ còn xuất hiện trong lễ đâm trâu.
Tuy nhiên, giá trị của ngọn giáo đối với người K’Ho vẫn nguyên vẹn. Già K'Tiếu nói, khi nhắc đến các vật thiêng của dân tộc không thể không nói đến ché, xà gạc, giáo nhọn.
Ngày 16/4, Công an tỉnh Lâm Đồng cho biết, Công an huyện Đơn Dương đã bắt giữ Nguyễn Thanh Hưng (ngụ thôn Nam Hiệp 1, xã Ka Đô, huyện Đơn Dương) liên quan đến vụ án mạng xảy ra tại địa phương.
Thay vì diễn ra vào dịp 30/4 như hai lần trước, Tuần lễ vàng du lịch Lâm Đồng năm 2024 với chủ đề "Lâm Đồng - Điểm hẹn của Hoa và Âm nhạc" sẽ diễn ra từ 31/5 đến 6/6. Sự kiện gồm chuỗi 7 chương trình chính hứa hẹn thu hút du khách đến tham quan, nghỉ dưỡng.
Nắng nóng kéo dài, sản lượng điện tiêu thụ của thành phố trong những ngày đầu tháng 4 cũng liên tiếp tăng cao. Ngành điện thành phố kêu gọi mọi người, mọi nhà cùng chung tay sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả tại gia đình, nơi làm việc.
Ông Hoàng Cương, Thạc sĩ Quản lí Kinh tế, Kĩ sư, Trưởng phòng chính sách đấu thầu thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư được tiếp nhận và bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính thuộc Bộ Y tế.
Cô gái 24 tuổi (Hà Nội) tới khám tại khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội trong tình trạng toàn bộ môi và vùng mặt dưới sưng nề. Vùng môi biến dạng, mất cân đối, chảy nhiều mủ trắng bẩn, viêm nhiễm rất nặng.
Quá trình nỗ lực dập lửa, 2 cán bộ kiểm lâm đã không may tử nạn khi tham gia chữa cháy rừng trên đỉnh Tây Côn Lĩnh tại địa bàn giáp ranh xã Phương Tiến, Lao Chải, Xín Chải, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang.
Quá trình nỗ lực dập lửa, 2 cán bộ kiểm lâm đã không may tử nạn khi tham gia chữa cháy rừng trên đỉnh Tây Côn Lĩnh tại địa bàn giáp ranh xã Phương Tiến, Lao Chải, Xín Chải, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang.
Một số sai phạm lẽ ra phải bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vì một lý do nào đó, ông Lường Tuấn Anh - Chủ tịch UBND huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên lại chỉ ký Quyết định “Buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả”.
Liên quan đến nữ giáo viên tại Tuyên Quang bị một nhóm học sinh có hành vi thiếu chuẩn mực, Bộ GD&ĐT yêu cầu xử lý nghiêm khắc theo đúng mức độ vi phạm đối với các cá nhân và tập thể có liên quan.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang vừa ký Công điện số 1300/CĐ-TTg ngày 5/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Thìn và Lễ hội xuân 2024.
Bảo đảm an sinh xã hội (ASXH), chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an sinh của công dân là một trong những điểm nhấn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu ra tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 42-NQ/TW của TW8, khóa XIII. Đó là một trong những thành tựu sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW của TW15, khóa XI.
Bộ Giao thông vận tải, vừa ban hành Thông tư số 34/2023/TT-BGTVT điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Thông tư này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 03 năm 2024.
Sáng nay, ngày 5/12, Kỳ họp thường lệ cuối năm (Kỳ họp thứ 14) HĐND TP Hà Nội khoá XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 chính thức khai mạc. Theo dự kiến, kỳ họp diễn ra từ ngày 5 đến 8/12 để xem xét, thông qua 67 nội dung gồm 25 báo cáo và 42 nội dung ban hành nghị quyết.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 38/CĐ-TTg ngày 15/4/2024 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện trong thời gian cao điểm năm 2024 và các năm tiếp theo.
Bộ GTVT vừa có văn bản đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu sớm phủ sóng điện thoại di động và cung cấp dịch vụ viễn thông trên các tuyến cao tốc.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, các hãng bay dự kiến tăng khoảng 120 chuyến, tương đương hơn 20.000 chỗ mỗi ngày trong dịp cao điểm nghỉ lễ 30/4 - 1/5. Trước đó, các hãng hàng không trong nước đã lên kế hoạch cung ứng từ 100.000 đến 110.000 chỗ mỗi ngày trên đường bay nội địa, tăng khoảng 20% so với lịch bay tháng 3.
Ngày 9/4 (tức ngày 1/3 âm lịch), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đã diễn ra Lễ Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm Giáp Thìn 2024.
Chương trình quốc gia về phòng ngừa và giảm trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Dự án này đã được triển khai tại xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, nhằm hỗ trợ những gia đình khó khăn ổn định sinh kế, giảm tình trạng sử dụng lao động trẻ em vị thành niên.