Khi một cá nhân bị Cơ quan CSĐT khởi tố, gần như ngay lập tức hình ảnh của họ xuất hiện tràn ngập trên không gian mạng xã hội và cả trên các cơ quan báo chí. Bị khởi tố, chưa hẳn đã có tội, thực tế đã chứng minh, nhiều trường hợp người bị khởi tố đã được minh oan sau khi được giải quyết bằng trình tự tố tụng theo luật định.
Mạng xã hội đăng ảnh của cá nhân (kể cả người bị khởi tố) là sai thì rõ ràng, không cần bàn cãi. Còn báo chí đăng hình ảnh của bị can, bị cáo, có cần phải xin phép không? Luật Báo chí, pháp luật về dân sự, hình sự quy định vấn đề này ra sao, đang là vấn đề gây nhiều tranh cãi.
Luật Báo chí: Không cấm nhưng cũng không hoàn toàn cho phép
Tính thời sự, tính chân thật của báo chí là phản ảnh sự kiện xảy ra theo dòng chủ lưu thời sự. Hình ảnh cũng là một dạng tin tức. Có những bức ảnh có thể đạt giá trị cao gấp mấy lần nội dung bản tin. Vì vậy, các tòa báo đều yêu cầu phóng viên khi viết một bản tin, bài báo, nhất là mảng nội chính phải kèm hình ảnh, trường hợp không có ảnh của sự kiện xảy ra trong bản tin thì sử dụng ảnh minh họa. Tuy nhiên, không phải lúc nào việc sử dụng hình ảnh cũng tạo sự đồng thuận của xã hội.
Hiện nay, có hai quan điểm về sử dụng hình ảnh cá nhân của bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự. Quan điểm thứ nhất cho rằng, các vụ án hình sự, khi cá nhân bị khởi tố thì cần phải đăng hình ảnh để phục vụ cho lợi ích chung của xã hội với mục đích răn đe, phòng ngừa chung. Quan điểm thứ hai cho rằng, việc đăng hình ảnh cá nhân của bị can, bị cáo là không nên vì có dấu hiệu xâm phạm đến quyền cá nhân đối với hình ảnh được pháp luật bảo hộ.
Các cơ quan báo chí hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam bị điều chỉnh bởi Luật Báo chí, là văn bản luật chuyên ngành. Đồng thời, trong từng lĩnh vực cụ thể, báo chí còn phải tuân thủ quy định pháp luật của từng chuyên ngành. Đơn cử như phóng viên nội chính, khi viết các bản tin liên quan đến việc thanh tra, điều tra, ngoài việc tuân thủ Luật Báo chí thì phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định Luật Bảo vệ bí mật nhà nước, trong đó các danh mục tài liệu cấp độ mật (mật, tối mật, tuyệt mật) đương nhiên không được đăng tải.
Theo Điều 9, Luật Báo chí 2016, có 10 nhóm hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động báo chí, trong đó có hành vi tiết lộ bí mật nhà nước, bí mật đời tư cá nhân; quy kết tội danh khi chưa có bản án của Tòa án.
Điều 25 Luật Báo chí, Nhà báo có 6 nhóm quyền, trong đó tại điểm d khoản 2 quy định nhà báo được quyền tham gia phiên tòa xét xử công khai, được liên lạc trực tiếp với người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng để lấy tin, phỏng vấn theo quy định pháp luật.
Luật Báo chí năm 2016 không quy định rõ là cơ quan báo chí có được đăng hình ảnh của người bị khởi tố (bị can, bị cáo) trong các vụ án hình sự hay không? Hiện nay cũng chưa có văn bản pháp luật nào hướng dẫn về việc cho hay không cho báo chí sử dụng hình ảnh của các bị cáo, bị can, người phạm tội.
Theo điểm c, khoản 2, Điều 8, Nghị định 119/2020/NĐ-CP ngày 07/10/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực báo chí, xuất bản có nêu: “Đăng, phát ảnh của cá nhân mà không được sự đồng ý của người đó, trừ các trường hợp pháp luật có quy định khác” thì bị phạt từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng. Tuy nhiên, đoạn cuối của điểm c, khoản 2, Điều 8: “Các trường hợp pháp luật có quy định khác” thì hiện nay chưa rõ.
Bộ luật Dân sự: Muốn đăng hình ảnh các nhân phải xin phép
Điều 32 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về quyền của cá nhân đối với hình ảnh như sau: Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý.
Khoản 2 điều này quy định: Việc sử dụng hình ảnh trong trường hợp sau đây không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ: a) Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng; b) Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.
Như vậy, việc đăng hình ảnh bị can bị khởi tố có thuộc trường hợp vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng và không cần phải xin phép hay không? Hiện nay, các cơ quan báo chí viện dẫn nội dung này để cho rằng việc đăng hình ảnh bị can, bị cáo là vì lợi ích công cộng nên không cần xin phép.
Tuy nhiên, nếu căn cứ vào quyền con người, quyền công dân được quy định tại Hiến pháp 2013 thì quyền con người, quyền công dân được pháp luật bảo vệ và bất khả xâm phạm. Điều 21, Hiến pháp 2013 quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình. Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn”. Khoản 1 Điều 31, Hiến pháp 2013 đã Hiến định: “Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật”.
Như vậy, với nguyên tắc Hiến định này thì người bị buộc tội (bao gồm bị can, bị cáo) không bị xem là có tội cho đến khi có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
Người bị khởi tố không bị mất quyền cá nhân đối với hình ảnh
Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) hiện hành cũng không có điều khoản nào quy định người bị khởi tố thì bị mất/hạn chế quyền cá nhân đối với hình ảnh. Chương II, Những nguyên tắc cơ bản của BLTTHS đã quy định rất rõ các nguyên tắc: Tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền lợi ích hợp pháp của cá nhân (điều 8); Bảo hộ tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản của cá nhân; danh dự, uy tín, tài sản của pháp nhân (điều 11); Bảo đảm quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở, đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, an toàn và bí mật thư tín, điện thoại, điện tín của cá nhân (điều 12), suy đoán vô tội (điều 13). Với các nguyên tắc này cho thấy trong hình sự, quyền của con người, của công dân cũng được bảo hộ và tôn trọng, không ai được quyền xâm phạm.
Khoản 1, Điều 27, Luật Thi hành án hình sự 2019 quy định, phạm nhân có quyền được bảo hộ tính mạng, sức khỏe, tài sản, tôn trọng danh dự, nhân phẩm. Do đó, có thể hiểu bị can, bị cáo, người phạm tội vẫn được pháp luật bảo hộ quyền hình ảnh. Do vậy, khi cơ quan báo chí sử dụng hình ảnh của họ cần phải xin phép.
Thực tế hiện nay, một số Tòa án đã yêu cầu phóng viên khi chụp ảnh bị can, bị cáo phải được sự đồng ý của họ. Điều này cho thấy, Tòa án – cơ quan thực thi quyền tư pháp – đã lên tiếng bảo vệ quyền hình ảnh cá nhân của bị cáo trong các vụ án hình sự.
Nhìn rộng ra, ở một số quốc gia trên thế giới, báo chí khi đưa tin các vụ án, không đăng hình ảnh người bị buộc tội (bị can, bị báo, người bị kết án) mà sử dụng hình ảnh minh họa. Trường hợp đăng hình ảnh của người bị bắt, khởi tố thì phải trùm kín đầu để không nhận diện được khuôn mặt của họ.
Hiện nay, có hai văn bản đang có hiệu lực thi hành ở Việt Nam là Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền 1948 (UDHR), Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR), có liên quan đến quyền riêng tư của cá nhân.
Điều 12 Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền 1948, ghi nhận: “Không ai phải chịu sự can thiệp một cách tuỳ tiện vào cuộc sống riêng tư, gia đình, nơi ở hoặc thư tín, cũng như bị xúc phạm danh dự hoặc uy tín cá nhân; mọi người đều có quyền được pháp luật bảo vệ chống lại sự can thiệp và xâm phạm như vậy".
Điều 17, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) nêu: “Không ai bị can thiệp một cách tuỳ tiện hoặc bất hợp pháp vào đời sống riêng tư, gia đình, nhà ở, thư tín, hoặc bị xâm phạm bất hợp pháp đến danh dự và uy tín. Mọi người đều có quyền được pháp luật bảo vệ chống lại những can thiệp hoặc xâm phạm như vậy".
Như vậy, cả pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế đều bảo hộ quyền hình ảnh của cá nhân. Vì vậy, theo tôi, báo chí Việt Nam cũng cần áp dụng theo thông lệ báo chí quốc tế là không nên đăng hình ảnh của người bị buộc tội. Về mặt ban hành văn bản pháp luật, các cơ quan có thẩm quyền cũng cần giải thích pháp luật một cách rõ ràng, chi tiết hơn đối với việc đăng hình ảnh của người bị buộc tội nói chung và bị can bị khởi tố nói riêng.
Ngày 23/7, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, cho biết đã khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với 4 cán bộ về hành vi "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" quy định tại khoản 3, Điều 356 Bộ luật Hình sự sau khi được Viện Kiểm sát Nhân dân cùng cấp phê chuẩn.
Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an quận Tây Hồ đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tạm giam Trịnh Thị Thảo (SN 1995) trú tại Ngọc Thanh, Kim Động, Hưng Yên về tội Trộm cắp tài sản.
Đối tượng thường xuyên lên địa bàn huyện Tương Dương dụ dỗ, lôi kéo các cháu gái sang nước ngoài làm việc và vẽ ra viễn cảnh giàu sang nơi xứ người, nhưng thực chất là lừa bán sang nước ngoài.
Cơ quan CSĐT Công an thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu vừa thi hành lệnh bắt tạm giam đối với Nguyễn Tiến Lực (SN 1973; thường trú phường Đông Mai, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh) để điều tra về hành vi chiếm giữ trái phép tài sản của người khác.
Đàm Văn Lương - tài xế liên quan đến vụ tai nạn khiến 4 mẹ con tử vong xảy ra trên địa bàn huyện Hoài Đức, Hà Nội vừa bị cơ quan chức năng tiến hành khởi tố để điều tra về tội "Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ".
Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an quận Tây Hồ đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tạm giam Trịnh Thị Thảo (SN 1995) trú tại Ngọc Thanh, Kim Động, Hưng Yên về tội Trộm cắp tài sản.
Ngày 23/7, Công an tỉnh Nghệ An đã tổ chức gặp mặt các thương, bệnh binh, thân nhân liệt sỹ tại Trung tâm Điều dưỡng thương bệnh binh tại Trung tâm Điều dưỡng thương binh Nghệ An tại xã Nghi Phong (Nghi Lộc - Nghệ An).
Cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết: "Kính mong HĐXX tạo điều kiện thuận lợi để bị cáo được xử lý tài sản cá nhân gần 5.000 tỷ đồng để khắc phục hậu quả vụ án mà cơ quan điều tra đã và đang phong toả hơn 2 năm qua".
Luật Kinh doanh bất động sản 2023 có hiệu lực từ ngày 1/8, không cho phân lô, bán nền tại 105 thành phố, thị xã, tăng 81 địa phương so với quy định hiện hành.
Đây là chỉ đạo mới của Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu để kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, đấu giá cơ sở nhà, đất trên địa bàn tỉnh.
Ngoài người phụ trách đưa đón học sinh, cơ quan điều tra sẽ làm rõ trách nhiệm của tài xế và người đứng đầu cơ sở giáo dục trong việc xây dựng quy chế đưa đón, đảm bảo an toàn cho học sinh.
Trong kỷ nguyên công nghệ số và thời đại pháp quyền, Thẩm phán cao cấp Chu Thành Quang, Phó Chánh án TAND cấp cao tại Hà Nội cho rằng, cơ hội nghề nghiệp cho các bạn sinh viên luật là rất lớn.
Xây dựng Luật thay thế Luật Luật sư số 65/2006/QH11 ngày 29/6/2006 của Quốc hội (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 20/2012/QH13 ngày 20/11/2012 của Quốc hội) Bộ Tư pháp cho biết sẽ quy định chặt chẽ hơn về điều kiện miễn đào tạo nghề, miễn giảm thời gian tập sự hành nghề luật sư
Bạn Quang Mến (Khánh Hòa) hỏi: Bố tôi là người lao động tại một công ty về ngành công nghiệp nặng, hiện nay đã nghỉ hưu, được hưởng lương hưu 4 năm rồi. Dạo gần đây sức khỏe của bố giảm sút nên đi khám và phát hiện bố tôi bị nhiễm độc chì do ảnh hưởng từ công việc cũ. Xin hỏi, bố tôi có được hưởng chế độ bệnh nghề nghiệp nữa không? Nếu được thì hồ sơ cần chuẩn bị những gì?
Theo Tiến sĩ Đặng Văn Cường: "Bất kể vì lý do gì, dù là nguyên thế nào đi chăng nữa thì hành vi của người cha dượng này cũng rất đáng lên án và cần phải xử lý bằng chế tài nghiêm minh của pháp luật".
Theo luật sư Đặng Văn Cường: "Những người gây ra tai tiếng, chiêu trò trên không gian mạng, việc bị xử lý là điều khó tránh... Vậy nên mong những người này hãy bớt ảo tưởng sức mạnh, vì trước pháp luật, tất cả mọi người đều bình đẳng".
Theo Luật sư: "Tính mạng con người là điều cao quý và quan trọng nhất. Mọi hành vi tước đoạt tính mạng người khác trái pháp luật sẽ bị xử lý nghiêm minh nhất...".
(PLM) - Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng vẻ vang của mình, nhất là trên cương vị Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Quân ủy Trung ương, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã dành tình cảm đặc biệt đối với cán bộ, chiến sĩ Hải quân. Tổng Bí thư luôn kịp thời quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và đánh giá cao sự nỗ lực, quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam trong khắc phục khó khăn, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc; xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại.
(PLM) - Dù còn 3 ngày nữa mới diễn ra Quốc tang, nhưng tại một số địa điểm tại Hà Nội cũng như trên cả nước đã treo cờ rủ để tưởng nhớ cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
(PLM) - Trải qua nhiều cương vị quan trọng do Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, như: Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng từ khoá VII đến khóa XIII; Uỷ viên Bộ Chính trị từ khoá VIII đến khóa XIII; Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; Bí thư Thành uỷ Hà Nội; Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Chủ tịch Quốc hội; Chủ tịch nước; Tổng Bí thư từ khoá XI đến khóa XIII, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã có nhiều cống hiến to lớn, quan trọng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta, nhất là trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
(PLM) - Hơn nửa thế kỷ hoạt động cách mạng không ngừng nghỉ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã cống hiến hết mình, trọn một đời đóng góp cho Đảng, cho nhân dân. Hình ảnh vị lãnh đạo kiên trung, trí tuệ và mẫu mực, tận trung với Đảng, hết lòng vì dân sẽ luôn sống trong trái tim của mỗi người dân Việt Nam.
(PLM) - Sáng ngày 18/7/2024, Tại Hội trường Đa năng - Bộ Tư Pháp đã diễn ra Tọa đàm đánh giá, rút kinh nghiệm về Chỉ số cải cách hành chính năm 2023 và đánh giá việc thực hiện Đề án 06 trong 06 tháng đầu năm, nhiệm vụ, giải pháp từ nay đến cuối năm 2024 của Bộ tư Pháp.
