Mỗi dịp Tết đến xuân về, cùng với bánh chưng xanh, câu đối đỏ thì mâm ngũ quả là thứ không thể thiếu trên bàn thờ của mỗi gia đình người Việt.
Tin nên đọc
Gần 100 ông đồ tham gia cho chữ tại Hội chữ xuân Đinh Dậu 2017
Hội chữ Xuân Đinh Dậu 2017 khai mạc ngày 21/1
Ai làm nên hương khói ngày xuân?
"Xâm nhập" chợ cá ông Công, ông Táo lớn nhất miền Bắc
Hàng năm, cứ vào khoảng 29, 30 tháng Chạp, các gia đình lại tất bật lau dọn ban thờ, sửa soạn, bày biện mâm ngũ quả Tết.
Mâm ngũ quả thường có 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau được bày trên một cái mâm có chân, gọi là mâm bồng. Cũng có nhà bày trên một cái đĩa to.
 |
| Những quả được bày trên mâm ngũ quả ngày Tết phải là những quả sạch, có mùi thơm, tuyệt đối không được bày những loại quả có mùi hắc và có gai. Ảnh minh họa. |
Theo Nhà nghiên cứu Văn hóa Nguyễn Hùng Vỹ (Giảng viên Khoa Văn học, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: "Mâm ngũ quả là vật cúng dường thuộc về Phật giáo và chỉ ở cội nguồn Phật giáo. Trên mâm ngũ quả, người ta thường chọn 5 loại quả tương ứng với 5 màu sắc của các hành Kim- Mộc- Thủy- Hỏa- Thổ. Sở dĩ chọn số 5 là vì từ xưa ông cha ta đã quan niệm Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh (tức là: Giàu có - Sang trọng - Sống lâu - Khỏe mạnh - Bình yên) là những điều quý giá và luôn mong mỏi đạt được trong năm mới".
Tùy theo từng vùng miền với đặc trưng về khí hậu, sản vật và quan niệm riêng mà người ta chọn các loại quả khác nhau để bày mâm ngũ quả. Nhưng với suy nghĩ cầu mong sự đủ đầy, sung túc trong tâm thức người Việt, từ xa xưa họ luôn ưu ái những loại quả như: chuối xanh, quả bưởi, quả mãng cầu, quả lê, quả hồng, quả phật thủ, quả đu đủ...
Trong đó, nải chuối có màu xanh tượng trưng Đông phương; quả bưởi có màu vàng tượng trưng Trung phương; quả hồng có màu đỏ tượng trưng Nam phương; quả lê có màu trắng tượng trưng Tây phương và một loại quả có màu sẫm khác tượng trưng Bắc phương.
Không chỉ tượng trưng cho ngũ hành, mỗi loại quả còn có một ý nghĩa riêng mà thông qua đó, gia chủ gửi gắm mong muốn, ước nguyện của mình, như: chuối, phật thủ-được bao bọc, che chở; bưởi-phúc lộc viên mãn; thanh long-phát tài phát lộc; lựu-đông con nhiều cháu; đào-thăng tiến; táo đỏ-phú quý; quất-sung túc…
Vì mâm ngũ quả sẽ bày trên ban thờ trong suốt những ngày Tết nên nếu không tính toán thời gian mà chọn mua những quả đã chín sẽ rất nhanh hỏng, gãy rụng. Chuối nhất định phải màu xanh, cứng cáp để có thể đỡ được những quả khác ở phía trên.
Thời gian mua quả hợp lý nhất là ngày 29 hoặc sáng 30 tháng Chạp. Khi mua chọn những quả già nhưng chưa chín hẳn, như vậy, trong quá trình chưng, quả sẽ chín từ từ, mang đến trạng thái tươi tắn, luôn tràn đầy sức sống.
Tuyệt đối, không chưng quả khi vẫn còn ướt. Lý do là bởi khi còn ướt, những nơi như cuống hoặc chỗ hai quả tiếp xúc với nhau, chỗ quả tiếp xúc với mâm đựng sẽ bị đọng nước. Từ đó, sẽ khiến trái cây mau thối. Chính vì thế, chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch quả là được.
Tránh bày những loại quả quả có gai nhọn: mít, sầu riêng; quả có mùi quá hắc: sầu riêng; quả thuộc hệ rau: cà chua, chua me, thanh trà...quả mọc sát đất, mọc gần nơi ô uế hoặc quả dại. Quả bày trên mâm ngũ quả tốt nhất là hái vườn, tinh khiết, tươi ngon, đồng thời dâng lên tổ tiên thành quả lao động.
Xã hội ngày càng hiện đại, cùng với sự giao thoa về văn hóa nên mâm ngũ quả ngày nay cũng phong phú hơn. Không chỉ dừng lại ở ngũ quả mà có đến bát, cửu, thập quả. Tuy nhiên, màu sắc của những loại quả này vẫn liên quan đến Ngũ hành nên vẫn được gọi là ngũ quả.
Có thể khẳng định rằng, mâm ngũ quả ngày Tết là một sản phẩm văn hóa chứa đựng nhiều triết lý nhân văn cao cả của dân tộc. Dù có sự khác nhau giữa các vùng, miền nhưng trên hết đều thể hiện niềm tin, sự tôn kính đối với tổ tiên và ước mong một năm mới vạn sự như ý.
34 °C
37 °C
31 °C
33 °C
