Từ một loài vật có sức mạnh vô song, hình dáng kì lạ và hay sát sinh trong Hindu giáo, Kim Sí Điểu đã đi vào kinh điển của đạo Phật, trở thành vị thần hộ pháp. Sự ác có thể được chuyển hóa thành sự lành, sự xấu xa có thể được chuyển hóa thành thánh thiện. Lòng từ bi của Đức Phật có những lúc tưởng như đi ngược với logic tư duy của con người, thế nhưng lại là giải pháp khôn ngoan cho hòa bình và an lạc.
Tin nên đọc
Giải mã biểu tượng văn hóa phần 9: Hình tượng hoa sen hóa quỷ có ý nghĩa gì?
Giải mã biểu tượng văn hóa phần 8: Hình tượng rắn trong tín ngưỡng người Việt
Giải mã biểu tượng văn hóa phần 7: Án oan kinh hoàng đằng sau pho tượng bí ẩn “miệng cắn thân, chân xé mình”
Giải mã biểu tượng văn hóa phần 5: Ý nghĩa biểu tượng của con nghê
Kim Sí Điểu có nguồn gốc từ trong văn hóa Hin đu
Kim Sí Điểu hay còn gọi là đại bàng Kim Sí Điểu vốn có tên là Ca Lâu La phiên âm từ Garuda, tức là con chim thần từ trong văn hóa Hin đu, chuyển nhập vào văn hóa Phật giáo.
Hình tượng Garuda ban đầu có thân hình rất vạm vỡ, đầu chim, mỏ đại bàng, phía trên có mũi miệng và đằng sau có một đôi cánh. Đây là hình ảnh hư cấu, do con người sáng tạo nên.
Về sau, hình tượng loài vật này còn trở thành biểu tượng của một số thủ đô của Châu Á như Bangkok, Thái Lan và Ulan Bator, Mông Cổ.
 |
| Garuda là biểu tượng của thủ đô Bangkok, Thái Lan. |
Garuda được tạc trong nhiều tư thế như Garuda đang ăn rắn thần Naga hay hình ảnh vị thần Vishnu - chúa tể của các vị thần đang chinh phục Garuda.
Liên quan đến những tư thế đó, trong văn hóa Ấn độ vẫn lưu truyền câu chuyện về mối thù giữa loài rắn và loài rồng với chim thần Garuda.
Mẹ của Garuda là thần Vinata bị mẹ của các loài rắn loài rồng Naga là Kadru cầm tù, cho nên chim Garuda thường phải lên thiên đình ăn trộm các vị thuốc và bảo bối của các vị thần để mang về cứu mẹ mình. Thế nhưng khi lên đến thiên đình, Garuda bị phát hiện và bị các sư thần tiến đánh dữ dội.
 |
| Hình ảnh Garudu mình người đầu chim, nuốt rắn. |
Tuy nhiên, Garuda là biểu hiện của sức mạnh nên không có vị thần nào chiến thắng cả. Cuối cùng phải đích than thần Shiva xuất trận. Lúc đó Garuda mới bị chinh phục. Và kể từ đây, Garuda trở thành vật cưỡi của thần Vishnu.
Câu chuyện này có ý nghĩa khá sâu sắc, thể hiện sự cảm hóa của vị thần có quyền lực tối cao đối với một con vật ác trở thành con vật lành, là lời răn dạy chúng sinh. Và mô típ này cũng ảnh hưởng rất nhiều trong văn hóa Phật giáo và cả hình tượng Sí Điểu trong văn hóa Việt Nam.
Kim Sí Điếu trong văn hóa Việt Nam
Chùa Bối Khê, huyện Thanh Oai, Hà Nội là một ngôi chùa có lịch sử lâu đời. Hiện trong chùa đang lưu giữ bức tượng hình Kim Sí Điểu có từ thời nhà Trần đang đội bệ đá hoa sen.
Giải thích về ý nghĩa bức tượng này, Tiến sỹ Trần Trọng Dương (Viện nghiên cứu Hán Nôm) cho biết: "Tư thế Garuda đội bệ đá hoa sen được bắt nguồn từ một câu chuyện trong Phật giáo. Chuyện kể rằng Garuda vốn là một loài thú dữ, là loài chim chuyên ăn thịt.
Một ngày nó có thể ăn 500 con rồng con và 1 con rồng to. Đó là một chuyện đại sát sinh. Bởi vậy Đức Phật từ bi mới gọi Garuda đến và nói rằng: “Từ đây,ngươi hãy chấm dứt cuộc đại sát sinh đó và đi theo Đức Phật”
Garuda hỏi lại rằng: “Nếu tôi không ăn thịt rồng thì tôi làm sao sống được ?”
Đức Phật trả lời: “Sau này, trong mỗi bữa ăn ta sẽ cho các đệ tử của ta cúng thí cho ngươi một chút thức ăn thì ngươi có thể sống được”.
Garuda đã được Đức Phật cảm hóa và từ đó trở thành nhân vật luôn đi theo Đức Phật, thành một vị thần chống đỡ thế giới, chống đỡ tòa sen.
Garuda ở đây được truyền từ văn hóa Hindu vào đến văn hóa Phật giáo. Từ một loài vật chuyên sát sinh đã trở thành bát mộ chúng và đi theo Đức Phật để giúp đỡ chúng sinh bớt khỏi khổ đau.
 |
| Kim Sí Điểu mình người đầu chim trong bộ phim nổi tiếng Tây Du Ký. |
Câu chuyện về Garuda còn mang lớp ý nghĩa nữa, thể hiện sức mạnh của Đức Phật. Bởi Đức Phật còn được gọi là Đại Hùng - một người có sức mạnh vô biên, tất cả Tam Bảo đều có ghi Đại hoành phi là Đại Hùng điện là để thờ Đức Phật.
Đức Phật là sức mạnh của sự từ bi, lòng nhân có thể cảm hóa tất cả tội ác ở trên đời để họ quy y về với điều lành và cõi Phật. Câu chuyện cảm hóa Garuda hay Ca Lâu La này là minh chứng cụ thể cho sức mạnh Đại hùng của Phật pháp.
Còn một chi tiết khá thú vị đó là loài Garuda hay Kim Sí Điểu này còn được coi là cậu của Phật tổ.
Chuyện kể rằng nguyên từ lúc trời còn hỗn độn, trong các loài biết bay thì Phượng hoàng là chúa. Phượng hoàng sinh ra Khổng tước và Đại bàng. Khổng tước hung dữ, nuốt cả Như Lai vào bụng. Như Lai rạch xương sống nó chui ra, toan giết chết thì chư Phật đều khuyên can, giết nó cũng như giết mẹ mình. Như Lai sau đó phong cho Khổng tước là Phật Mẫu. Vì vậy, luận vai vế, Đại bàng được xem là cậu của Như Lai.
 |
| Kim Sí Điểu được khắc họa trong nhiều tư thế khác nhau. |
Hành trình tìm hiểu Kim Sí Điểu đã làm sang tỏ khá nhiều điều, từ một loài vật có sức mạnh vô song có hình dáng kì lạ trong Hindu giáo, Kim Sí Điểu đã đi vào kinh điển của đạo Phật và trở thành một vị thần hộ pháp.
Sự ác có thể được chuyển hóa thành sự lành, sự xấu xa có thể được chuyển hóa thành thánh thiện. Lòng từ bi của Đức Phật có những lúc tưởng như đi ngược với logic tư duy của con người, thế nhưng một giây phút nào đó khi đã thấy mệt mỏi với những bế tắc và hiềm khích bởi những đua tranh trong cuộc đời, ta sẽ nhận ra long từ bi của Đức Phật lại là giải pháp khôn ngoan.
Nếu như ai cũng áp dụng hành động của ngài, bao dung với người khác dù đó là kẻ thù của mình thì thế giới sẽ tràn ngập trong tình yêu thương và một nền hòa bình đích thực.
23 °C
31 °C
28 °C
22 °C
