Từ những tranh cãi về về thương hiệu mật ong Bạc Hà, tỉnh Hà Giang đã có nghiên cứu chính thức và nhân rộng về loại cây này.
Mật ong Bạc Hà là sản phẩm chỉ có duy nhất tại tỉnh Hà Giang đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý và hiện đang là sản phẩm có thương hiệu trên thị trường trong nước và quốc tế.
Tuy nhiên, những năm qua, việc khai thác mật ong Bạc Hà chưa gắn với xây dựng vùng nguyên liệu, do chủ yếu người dân nuôi ong theo kỹ thuật truyền thống, ong lấy mật hoàn toàn từ những diện tích cây Bạc Hà dại.
Đồng thời, cũng chưa từng có nghiên cứu cụ thể để ban hành Quy trình hướng dẫn trồng, thâm canh cũng như quy hoạch vùng Bạc Hà nguyên liệu phục vụ nuôi ong lấy mật.
 |
| Điểm nghiên cứu về cây Bạc Hà tại xã Sủng Máng,huyện Mèo Vạc. |
Năm 2017, Chi cục Trồng Trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Hà Giang) đã triển khai thực hiện dự án: “nghiên cứu xây dựng Quy trình trồng, chăm sóc cây Bạc Hà trên địa bàn tỉnh Hà Giang” từ sự hỗ trợ của Chương trình Giảm nghèo dựa trên phát triển hàng hóa (CPRP) với những nội dung như: Điều tra hiện trạng phân bố và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân bố của cây Bạc Hà tại các huyện Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh, Quản Bạ.
Nghiên cứu một số đặc điểm nông - sinh học của cây Bạc Hà và chỉ ra các giống cây nguồn mật Bạc Hà hiện có trên địa bàn 4 huyện.
Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhằm mục đích thâm canh cây Bạc Hà gắn với phát triển du lịch cao nguyên đá Đồng Văn.
Tìm hiểu, xây dựng vùng nguyên liệu, quy trình thâm canh cây Bạc Hà phục vụ phát triển đàn ong mật cũng như quy hoạch vùng và đề xuất ban hành chính sách hỗ trợ cho phát triển vùng nguyên liệu Bạc Hà trên địa bàn theo chủ trương của tỉnh. Đồng thời, bổ sung thêm thông tin vào các dữ liệu khoa học về cây Bạc Hà.
Theo nghiên cứu, cây Bạc Hà tại các huyện vùng cao nguyên đá Hà Giang là cây cỏ dại, thân thảo, mọc tự nhiên trên đất nương khô, thoát nước, ở những nơi có độ cao từ 1.000 - 1.500m so với mực nước biển. Loài cây này thường mọc mạnh trong giai đoạn tháng 6 - 7 dương lịch, xen lẫn với nương ngô xuân hè.
Hoa Bạc Hà có màu tím, tím nhạt và trắng, thường nở vào cuối tháng 10 đến tháng 1 năm sau (trong mùa sinh trưởng gần như không có mưa) và là nguồn thức ăn chủ yếu của ong mật.
Theo thống kê, diện tích cây Bạc Hà tại 4 huyện vùng cao có trên 4.125,45ha, trong đó: Huyện Đồng Văn có khoảng trên 1.000ha; huyện Mèo Vạc 1.244 ha; huyện Quản Bạ 732 ha và Yên Minh 1.149,45 ha.
Nghiên cứu cũng chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân bố của cây Bạc Hà như địa hình, đất đai và khí hậu; phân tích rõ các chỉ tiêu sinh trưởng ở từng thời điểm, từng địa phương, đặc điểm nông - sinh học, tình hình sâu bệnh hại, thời gian thu hoạch, bảo quản… Đồng thời, xác định cây Bạc Hà trên vùng cao nguyên đá Đồng Văn được chia làm 3 giống.
Có thể khẳng định, đây là nghiên cứu chuyên sâu, bài bản, khoa học đầu tiên từ trước đến nay về đặc tính, sự sinh trưởng và phát triển của cây Bạc Hà.
Ông Giang Đức Hiệp, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: “từ kết quả của dự án, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT đã ra quyết định ban hành Quy trình tạm thời trồng, chăm sóc cây Bạc Hà phục vụ nuôi ong lấy mật. Đây là cơ sở để tiếp tục nhân rộng diện tích cây Bạc Hà phục vụ nuôi ong lấy mật. Năm 2018, Chi cục sẽ tiếp tục triển khai các nghiên cứu để đưa ra quy trình chính thức”.
Tính đến cuối tháng 3/2018, tổng đàn ong tại 4 huyện vùng Cao nguyên đá Đồng Văn là 33.251 tổ, với 2.522 tổ chức, cá nhân nuôi ong. Trong đó có 38 Tổ hợp tác, nhóm sở thích nuôi ong và 13 HTX, doanh nghiệp tham gia sản xuất, chế biến mật ong Bạc Hà.
Năm 2017, tổng sản lượng mật ong Bạc Hà đạt 138.519 lít, đem lại giá trị gần trăm tỷ đồng cho người nuôi ong.
Từ kết quả bước đầu trong nghiên cứu quy trình trồng, chăm sóc cây Bạc Hà, tỉnh Hà Giang hứa hẹn diện tích và mật độ cây Bạc Hà sẽ tăng lên trong thời gian tiếp theo, từ đó góp phần nâng cao chất lượng và khẳng định hơn nữa thương hiệu mật ong Bạc Hà của Hà Giang.
